มะนาว

ชื่อสมุนไพร : มะนาว
ชื่อเรียกอื่นๆ : ส้มมะนาว, มะลิว (ภาคเหนือ), โกรยชะม้า, ปะนอเกล, ปะโหน่งกลยาน, มะนอเกละ, มะเน้าด์เล, มะลิ่ว, ส้มมะนาว, ลีมานีปีห์ และ หมากฟ้า
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Citrus aurantifolia (Christm.) Swingle
ชื่อสามัญ : Common lime,Mexica lime,West Indian lime, Key lime
วงศ์ : RUTACEAE

มะนาวเป็นพืชในสกุลเดียวกับส้มโอ ส้มเขียวหวาน มะกรูด และเลมอน มีรสชาติเปรี้ยวจัด นิยมนำไปใช้ปรุงรสชาติอาหารหรือเครื่องดื่ม นอกเหนือจากรสชาติที่โดดเด่นแล้วมะนาวยังมีสรรพคุณมากมายในการช่วยรักษาโรค ไม่ว่าจะเป็น การแก้ไอละลายเสมหะ แก้ปวด ห้ามเลือด หรือรักษาอาการท้องอืดจุกเสียดแน่น เป็นต้น

 

ลักษณะสมุนไพร :

มะนาวเป็นไม้ต้นขนาดเล็ก สูงเพียง 2-4 เมตร แตกกิ่งก้านแน่น กิ่งอ่อนมีหนามแหลมยาวประมาณ 3-13มม. เปลือกต้นมีสีน้ำตาลปนเทา ผิวเรียบ ใบเป็นใบประกอบ ออกเรียงสลับ ลักษณะใบเป็นรูปไข่หรือรูปรียาว แกมขอบขนาน โดยปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบหยัก ขนาดกว้าง 3-5 ซม. ยาว4-8 ซม. ก้านใบมีปีกแคบๆ บนผิวใบมีต่อมน้ำมันกระจายอยู่ ดอกออกเป็นช่อแบบสั้นขนาดเล็ก 5-7 ดอก หรือออกดอกเดี่ยวตามซอกใบ ที่ปลายกิ่ง ดอกมีขนาดเล็กสีขาว กลีบดอกมี 4-5 หยัก กลีบดอกเป็นรูปรียาว ปลายกลีบแหลม กลีบเลี้ยงรูปถ้วยมี 4-6 หยัก กลางดอกมีเกสรเพศผู้ 20-25 อัน อับเรณูมีสีเหลืองและมีเกสรเพศเมีย ผลเป็นรูปทรงกลม เส้นผ่าศูนย์กลาง 3-6 เซนติเมตร อาจมีปุ่มเล็ก ๆ ที่หัว ผิวเรียบเกลี้ยง ผนังผลบาง ผลอ่อนมีสีเขียวเข้ม เมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีเหลือง มีรสเปรี้ยว เนื้อในผลจะแยกออกเป็นซีก ภายในผลมีเมล็ดกลมรีขนาดเล็ก สีขาว 10-15 เมล็ด

มะนาวเป็นพรรณไม้ที่เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนซุย ไม่ชอบที่แฉะ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการตอนกิ่ง

 

ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : เปลือก, น้ำมะนาว, ราก, ใบ, ดอก, ผล และ เมล็ด

 

สรรพคุณทางยา :

1. เปลือกผล มีรสขม ช่วยขับลม แก้จุกเสียดแน่นท้อง ขับเสมหะ และบำรุงกระเพาะอาหาร
2. น้ำมะนาว มีรสเปรี้ยวจัด ช่วยแก้โรคลักปิดลักเปิดหรืออาการเลือดออกตามไรฟัน ช่วยขับเสมหะ แก้ปวด แก้อักเสบ
3. รากแก้ฟกช้ำ แก้อักเสบ แก้พิษสุนัขบ้ากัด ถอนพิษไข้ แก้ฝี และแก้ปวด
4. ใบใช้เป็นยาแก้ไอ ละลายเสมหะ แก้ท้องอืด ท้องเสีย ช่วยขับลม ทำให้เจริญอาหาร ฟอกโลหิต และแก้ตับทรุด
5. ดอก แก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ปวดท้อง แก้อาการคลื่นไส้อาเจียน แก้ไอ และขับเสมหะ
6. ผล แก้ร้อนใน กระหายน้ำ แก้อาการท้องอืดท้องเฟ้อ แก้ผิวแห้งตกสะเก็ด แก้สิวฝ้า แก้ไอ รักษาแผลจากแมลงมีพิษ และถ่ายพยาธิ
7. เมล็ด แก้พิษตานซาง แก้หายใจขัด แก้ไข้ขับเสมหะ แก้พิษฝีภายใน

วิธีการใช้ :

1. ยาแก้ไอขับเสมหะ คั้นน้ำมะนาวจากผลสดที่โตเต็มที่ ประมาณ 2-3 ช้อนแกง เติมเกลือเล็กน้อย จิบรับประทาน จะช่วยทำให้เสมหะถูกขับออก แก้อาการไอได้ ถ้าเป็นเมล็ดมะนาว ให้ใช้เมล็ดมะนาวประมาณ 10-20 เมล็ด คั่วจนเหลือง แล้วบดให้ละเอียด เติมพิมเสน 2-5 เกล็ด ชงน้ำร้อนดื่มรับประทาน
2. แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน (ลักปิดลักเปิด) คั้นน้ำมะนาวจากผลสดที่แก่จัด เติมเกลือและน้ำตาลเพื่อเพิ่มรสชาติ ใส่น้ำแข็งเล็กน้อยเพื่อเพิ่มความเย็นสดชื่น ใช้ดื่มรับประทานเป็นเครื่องดื่ม
3. ห้ามเลือดหรือใส่แผลสดคั้นน้ำมะนาวจากผลสด ½ ช้อนชา หรือ 1/4 ช้อนแกง บีบน้ำมะนาวลงไป 3-4 หยด ลงบนแผลสามารถช่วยห้ามเลือดได้
4. รักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่นจุกเสียดนำเอาเปลือกมะนาวของผลสดมาประมาณครึ่งผล คลึงหรือทุบเล็กน้อยพอให้น้ำมันซึมออกมา ชงน้ำร้อนดื่มเวลามีอาการ
5. บรรเทาอาการปวดจากแมลงสัตว์กัดต่อย คั้นน้ำมะนาวจากผลสด แล้วนำมาทาบริเวณที่ถูกกัด
6. แก้อาการคลื่นไส้ อาเจียน เป็นลม ใช้เปลือกผลสด นำมาขยี้ผิว แล้วสูดดมเพื่อบรรเทาอาการ
7. แก้ปวดฝี ฝนรากสดกับสุรา แล้วใช้ทาบริเวณฝี

 

ถิ่นกำเนิด :
มะนาวมีถิ่นกำเนิดบริเวณประเทศอินเดียตอนเหนือ

 

.