กระถิน
ชื่อสมุนไพร : กระถิน
ชื่อเรียกอื่นๆ : กระถินไทย, กระถินยักษ์, กระถินบ้าน (ภาคกลาง), กะเส็ดโคก, กะเส็ดบก (ราชบุรี), ตอเบา, สะตอเทศ, สะตอเบา (ภาคใต้), ผักก้านถิน (เชียงใหม่) และ ผักหนองบก (ภาคเหนือ)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Leucaena leucocephala (Lamk.)de Wit
ชื่อสามัญ : White Popinac, Lead Tree, Horse Tamarind และ Leucaena
วงศ์ : LEGUMINOSAE-MIMOSOIDEAE
กระถินเป็นพืชที่พบได้ทั่วไปเริ่มนำเข้ามาปลูกในไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัย จัดเป็นพืชริมรั้วซึ่งขยายพันธุ์ได้ง่ายเพียงแค่ใช้เมล็ด ค่อนข้างตายยากถึงแม้ว่าจะตัดทิ้งแต่ก็สามารถแตกกิ่งขึ้นมาใหม่ ในอดีตคนไทยเชื่อว่ากระถินเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งที่ควรปลูกไว้ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ และหากปลูกร่วมกับต้นสารภีนั้นจะเป็นเกาะกำบังสิ่งที่ชั่วร้ายได้ นอกเหนือจากความเชื่อว่าเป็นไม้มงคลแล้วยังพบว่าเป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่งที่มีสรรพคุณนานับประการตั้งแต่ยอดตลอดจนไปถึงรากเลยทีเดียว ไม่ว่าจะช่วยต้านอนุมูลอิสระ ต้านโรคมะเร็ง บำรุงสายตา บำรุงตับ ขับระดูขาว จึงถือได้ว่าเป็นยาอายุวัฒนะชั้นเลิศเลยก็ว่าได้ ยิ่งไปกว่านั้นยังมีประโยชน์ในด้านการเลี้ยงสัตว์โดยนำมาเป็นอาหาร อีกทั้งยังสามารถผสมกับหญ้าทำเป็นพืชหมักได้ด้วย นอกจากนั้นยังขึ้นชื่อว่าเป็นพืชที่บำรุงดินซึ่งช่วยแก้ปัญหาการขาดสารไนโตรเจนในดินได้
ลักษณะสมุนไพร :
กระถินเป็นไม้พุ่มที่มีขนาดใหญ่จนถึงไม้ต้นที่มีขนาดเล็ก ไม่ผลัดใบ ค่อนข้างสูงมากสูงถึง 10 เมตร ลักษณะต้นเป็นเรือนยอดรูปไข่หรือทรงกลม เปลือกมีสีเทา แตกกิ่งก้านสาขาน้อย ใบเป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้นเรียงสลับกัน แกนกลางของใบมีความยาว 10-20 เซนติเมตร มีขนตรงบริเวณใบย่อยจำนวน 5-20 คู่ เรียงตรงข้าม ปลายใบค่อนข้างแหลม โคนใบมีลักษณะเบี้ยว ขอบใบมีขน ดอกออกเป็นช่อแบบกระจุกกันแน่นและออกตามง่ามใบประมาณ 1-3 ช่อ ก้านช่อดอกมีความยาว 2-5 เซนติเมตร มีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ โคนเป็นรูประฆังติดกัน ปลายแยกออกเป็นรูปสามเหลี่ยม กลีบดอกสีขาว 5 กลีบ ลักษณะเป็นรูปช้อน เกสรเพศผู้ 10 อัน มีก้านชูอับเรณู รังไข่มีขน ฝักแบน ความกว้าง 2 เซนติเมตร ความยาวได้ถึง 20 เซนติเมตร ปลายฝักแหลม ก้านยาวไม่มาก ซึ่งฝักแก่จะแตกตามยาว โดยภายในมีเมล็ดสีน้ำตาลแบนเป็นมันวาว ทรงรูปไข่ ประมาณ 15-30 เมล็ด
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, ดอก, ยอด, ฝัก และ เมล็ด
สรรพคุณทางยา :
- ราก ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ และขับระดูขาวของสตรี
- ดอก แก้เกล็ดกระดี่ขึ้นตา และบำรุงตับ
- ยอด เสริมสร้างและบำรุงกระดูกลดระดับน้ำตาลในเลือด รักษาโรคความดันโลหิตสูง บำรุงและรักษาสายตา บำรุงหัวใจ เจริญอาหาร แก้อาอาการร้อนในกระหายน้ำ ลดการเกิดนิ่วในกระเพาะอาหาร
- ฝัก เสริมสร้างและบำรุงกระดูกบำรุงหัวใจ เจริญอาหาร แก้อาอาการร้อนในกระหายน้ำ แก้อาการท้องร่วง ลดการเกิดนิ่วในกระเพาะอาหาร ใช้ห้ามเลือด
- เมล็ด ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ ช่วยเสริมสร้างและบำรุงกระดูกแก้อาการนอนไม่หลับ ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิตัวกลม ช่วยขับลมในลำไส้ ช่วยขับระดูขาวของสตรี ลดการเกิดนิ่วในกระเพาะอาหาร บำรุงตับและไต
วิธีการใช้ :
- ยาอายุวัฒนะ ช่วยขับระดูขาว นำรากกระถินมาต้มกับน้ำเปล่า แล้วรับประทานน้ำต้มราก
- แก้เกล็ดกระดี่ขึ้นตา ช่วยบำรุงตับ นำดอกคั้นเป็นน้ำ แล้วรับประทานน้ำคั้นดอก หรือ รับประทานน้ำต้มดอก
- บำรุงกระดูก ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด รักษาโรคความดันโลหิตสูง บำรุงและรักษาสายตา ช่วยบำรุงหัวใจ เจริญอาหาร แก้อาอาการร้อนในกระหายน้ำ ลดการเกิดนิ่วในกระเพาะอาหาร นำยอดอ่อนมารับประทานเป็นผักสดๆ หรือรับประทานร่วมกับน้ำพริก ส้มตำ ยำหอยนางรมและยำเล็บมือนาง
- เสริมสร้างและบำรุงกระดูก บำรุงหัวใจ เจริญอาหาร แก้อาอาการร้อนในกระหายน้ำ แก้อาการท้องร่วง ลดการเกิดนิ่วในกระเพาะอาหาร ใช้ห้ามเลือด นำฝักอ่อนมารับประทานเป็นผักสดๆ หรือรับประทานร่วมกับอาหารประเภทต่างๆได้แก่ น้ำพริก ส้มตำ และยำต่างๆ
- บำรุงกระดูก แก้อาการนอนไม่หลับ ยาถ่ายพยาธิตัวกลม ช่วยขับลมในลำไส้ ช่วยขับระดูขาว ลดการเกิดนิ่วในกระเพาะอาหาร บำรุงตับ และ ไต นำเมล็ดอ่อนๆมารับประทานเป็นผักสดๆ หรือรับประทานร่วมกับอาหารประเภทต่างๆได้แก่ น้ำพริก ส้มตำ และยำต่างๆ
ถิ่นกำเนิด :
กระถินเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดมาจากทวีปอเมริกาเขตร้อนและหมู่เกาะในมหาสมุทรแปซิฟิก
.
