ชื่อสมุนไพร : กระดูกไก่ดำ
ชื่อเรียกอื่นๆ : กระดูกดำ (จันทบุรี), ปองดำ แสนทะแมน (ตราด), เฉียงพร้า (สุราษฎรณ์ธานี), กุลาดำ บัวลาดำ (ภาคเหนือ), เกียงพา, เกียงผา, เฉียงพร้าบ้าน, เฉียงพร้าม่าน, เฉียงพร้ามอญ, เฉียงพร่าม่าน, ผีมอญ, สันพร้ามอญ, สำมะงาจีน (ภาคกลาง), โอกุด๊ดอื้งติ้น (จีน), ปั๋วกู่ตาน และ อูกู่หวางเถิง (จีนกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Gendarussa vulgaris Nees.
ชื่อสามัญ : –
วงศ์ : ACANTHACEAE
กระดูกไก่ดำจัดเป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำและวิธีการเพาะเมล็ด ขึ้นได้ดีในดินที่ร่วนซุย มักขึ้นเองตามริมลำธารในป่าดงดิบ ส่วนใหญ่นิยมใช้ปลูกเป็นไม้ประดับ โดยมักนำมาปลูกไว้ตามบ้าน หรือใช้ทำรั้ว ทั้งยังมีสรรพคุณต่างๆมากมาย หากไก่ขาหัก นักเลงไก่ชนจะใช้ใบกระดูกดำนำมาประคบหรือห่อหุ้มไว้ตรงที่ขาไก่หัก ส่วนหมอยาพื้นบ้านก็เช่นกัน หากใครแขนหรือขาแตกหักก็จะใช้ทำลักษณะเดียวกัน นอกจากนี้ ในประเทศมาเลเซียถือว่ากระดูกไก่ดำเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่สามารถช่วยป้องกันภูตผีและช่วยป้องกันภัยได้ โดยสมุนไพรกระดูกไก่ดำจัดอยู่ในตำรับยารักษาโรคมะเร็งเต้านม และรักษาอาการฟกช้ำ แก้ไข้ ลดความร้อน และช่วยขับเลือดข้นในร่างกายให้กระจายได้ด้วย
ลักษณะสมุนไพร :
กระดูกไก่ดำเป็นพรรณไม้ล้มลุกหรือไม้พุ่มขนาดเล็ก มีความสูงของต้นประมาณ 90-100 เซนติเมตร ลำต้นเป็นสีแดงเข้มถึงสีดำหรือเป็นสีม่วง เกลี้ยงมัน ลักษณะของลำต้นและกิ่งเป็นปล้องข้อ ดูคล้ายกับกระดูกไก่ โดยมีขนาดข้อของลำต้นยาวประมาณ 2.5-3 นิ้ว ส่วนข้อของปล้องกิ่งยาวประมาณ 1-1.5 นิ้ว ตามลำต้น กิ่งก้าน และใบมีสีแดงเรื่อๆ ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงคู่ ใบมีลักษณะเป็นรูปใบหอก ปลายใบแหลม โคนใบแหลม ขอบใบเรียบไม่มีหยัก ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1-2 เซนติเมตร และยาวประมาณ 4-14 เซนติเมตร แผ่นใบเรียบเงาเป็นสีเขียวเข้ม หน้าใบเป็นสีเขียวสด ส่วนหลังใบเป็นสีเหลืองอมสีเขียว มีเส้นกลางใบเป็นสีแดงอมดำ ส่วนก้านใบสั้น ออกดอกเป็นช่อบริเวณส่วนยอดของต้น หรือบริเวณปลายกิ่ง ในช่อหนึ่งๆ จะมีความยาวประมาณ 2-3 นิ้ว ดอกมีลักษณะเป็นหลอดเล็กๆ ปลายดอกแยกออกเป็นกลีบ กลีบดอกเป็นสีขาวอมเขียวแกมสีชมพู โคนกลีบดอกเชื่อมติดกัน ปลายกลีบแยกเป็นกลีบบนและกลีบล่าง กลีบดอกมีลักษณะโค้งงอนเหมือนช้อน ข้างในหลอดดอกมีเกสรเพศผู้ 2 อัน โผล่พ้นขึ้นมาจากหลอด ผลมีลักษณะเป็นฝัก มีความยาวประมาณ 1.3-1.5 เซนติเมตร
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก และ ใบ
สรรพคุณทางยา :
- ราก ยาพอกถอนพิษจากจากแมลงสัตว์กัดต่อย แก้โรคผิวหนัง และผื่นคันตามตัว ยาทาเด็กที่เป็นเม็ดตุ่มขึ้นตามตัว
- ใบ ยาบำรุงโลหิต ยาแก้อาการปวดศีรษะ แก้อาการปวดศีรษะ ยาแก้โรคหืด ยาแก้ไข้ ลดความร้อน ช่วยขับเลือดข้นในร่างกายให้กระจาย ช่วยกระจายเลือด แก้เลือดคั่งค้างเป็นลิ้มเป็นก้อน ทำให้เลือดที่อุดตันในร่างกายไหลเวียนสะดวก ยาแก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ไอ แก้อาการปวดท้อง ยาแก้ท้องร่วงอย่างแรง ยาขับปัสสาวะ แก้โรคผิวหนัง และผื่นคันตามตัว ยาแก้ฝีฝักบัว แก้อาการช้ำใน แก้ปวดบวมตามข้อ ยาแก้อัมพาต
วิธีการใช้ :
- ยาพอกถอนพิษจากจากแมลงสัตว์กัดต่อย แก้โรคผิวหนัง และผื่นคันตามตัว ยาทาเด็กที่เป็นเม็ดตุ่มขึ้นตามตัว นำรากมาคั้นกับน้ำแล้วพอกบริเวณที่เป็น
- ยาบำรุงโลหิต ยาแก้อาการปวดศีรษะ นำใบสดนำมาตำคั้นเอาแต่น้ำมาดื่ม
- แก้อาการปวดศีรษะ ยาแก้โรคหืด นำใบสดมาตำผสมกับหัวหอมและเมล็ดเทียนแดง แล้วนำมาพอก
- ยาแก้ไข้ ลดความร้อน ช่วยขับเลือดข้นในร่างกายให้กระจาย ช่วยกระจายเลือด แก้เลือดคั่งค้างเป็นลิ้มเป็นก้อน ทำให้เลือดที่อุดตันในร่างกายไหลเวียนสะดวก ยาแก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ไอ แก้อาการปวดท้อง ยาแก้ท้องร่วงอย่างแรง ยาขับปัสสาวะ แก้โรคผิวหนัง และผื่นคันตามตัว ยาแก้ฝีฝักบัว แก้อาการช้ำใน แก้ปวดบวมตามข้อ ยาแก้อัมพาต ใบสดนำมาต้มกับน้ำดื่ม หรือจะใช้ใบนำมาตำผสมกับเหล้าคั้นเอาแต่น้ำดื่ม
ถิ่นกำเนิด :
กระดูกไก่ดำเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
.
