ชื่อสมุนไพร : พุดตาน
ชื่อเรียกอื่นๆ : ดอกสามสี และ สามผิว (ภาคเหนือ)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Hibiscus mutabilis L.
ชื่อสามัญ : Cotton Rose, Cotton Rose Hibiscus, Confederate Rose, Confederate Rose Mallow, Dixie Rosemallow, Changeable Rose, Changeable Rose Mallow และ Rose of Sharon
วงศ์ : MALVACEAE
พุดตานเป็นพืชชนิดหนึ่งที่สามารถใช้ปลูกเป็นไม้ประดับได้ เนื่องจากมีดอกที่สวยงาม หรือใช้ปลูกบังกำแพง หรือในที่ที่มีทิวทัศน์ไม่สวยงาม หรือเหมาะสำหรับปลูกในสวนไทย โดยดอกพุดตานมีสารฟลาโวนอยด์ กลัยโคไซด์ ซึ่งเป็นสารต่อต้านอนุมูลอิสระที่ดีในร่างกายได้เป็นอย่างดีซึ่งสารชนิดนี้จะมีปริมาณเปลี่ยนไปตามสีของดอกเมื่อดอกบาน โดยสีแดงจะมีสารแอนโทไซยานินในช่วงที่ดอกมีสีแดงเข้ม โดยจะมีปริมาณเป็น 3 เท่าของตอนที่ดอกยังเป็นสีชมพู อีกทั้งรากและล้ำต้นมีเนื้อไม้สีเหลืองแข็ง ลายละเอียด สามารถใช้ตกแต่งทำเป็นด้ามเครื่องมือเครื่องใช้ได้อย่างสวยงาม ส่วนก้านสามารถนำมาใช้ทำความสะอาดฟันได้ นอกจากนี้สารสกัดจากก้านและใบสดสามารถใช้เป็นยาชาที่ผิวและเป็นยาชาเฉพาะที่ในการผ่าตัดเล็กและใหญ่ได้ โดยไม่มีผลข้างเคียงในระหว่างการผ่าตัดและหลังผ่าตัด
ลักษณะสมุนไพร :
พุดตานเป็นไม้พุ่มที่มีความสูงประมาณ 5 เมตร ต้นและกิ่งมีขนสีเทา ใบเป็นใบเดี่ยวออกสลับกัน ลักษณะของใบคล้ายรูปไข่โคนรูปหัวใจ ปลายใบแหลม ขอบใบเว้าลึกมีแฉก 3-5 แฉก แผ่นใบสีเขียวค่อนข้างหนา ผิวใบมีขนสากๆ ใบกว้างประมาณ 9-20 เซนติเมตร และยาวประมาณ 10-22 เซนติเมตร มีดอกซ้อนใหญ่สวนงาม ออกดอกตามซอกใบและปลายกิ่ง เมื่อดอกบานช่วงแรกจะเป็นสีเขียว แล้วจะเปลี่ยนเป็นสีชมพูและสีแดง มีริ้วประดับอยู่ 7-10 อัน มีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ มีขน ที่กลีบดอกมีทั้งแบบชั้นเดียวและแบบซ้อนกัน 2 ชั้น กลีบดอกจะเปลี่ยนสีไปตามอุณหภูมิของวัน โดยในตอนเช้าจะเป็นสีขาว พอกลางวันจะเปลี่ยนเป็นสีชมพู และตอนเย็นจะเปลี่ยนเป็นสีชมพูเข้มหรือสีแดงเข้ม ดอกมียอดเกสรตัวเมียสีเหลือง เมื่อดอกบานเต็มที่จะมีขนาดกว้างประมาณ 8-12 เซนติเมตร ผลเป็นรูปทรงกลม ขนาดประมาณ 2 เซนติเมตร เมื่อผลแก่จะแตกออกเป็น 5 แฉก ในผลมีเมล็ด ลักษณะคล้ายรูปไต มีขนยาว
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, ใบ และ ดอก
สรรพคุณทางยา :
- ราก แก้อาการไอหอบ มีระดูขาว รักษาแก้งูสวัด รักษาโรคผื่นคันตามผิวหนัง อาการปวดแสบปวดร้อนตามร่างกาย รักษาอาการประดง แก้ฝีบวม ฝีฝักบัว ฝีหัวแก่ รักษาแผลเน่าเปื่อยต่างๆ แก้อาการปวดเมื่อยเอว รักษาแผลฟกช้ำ
- ดอก แก้อาการไอ อาเจียนเป็นเลือด มีระดูขาว ยาถอนพิษ แก้พิษบวม รักษาแผลมีหนอง แผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก
- ใบ แก้อาการตาแดงบวม รักษาคางทูม รักษาแก้งูสวัด แก้ผดผื่นคันที่เกิดจากความชื้น รักษาแผลฟกช้ำ
วิธีการใช้ :
- แก้อาการไอหอบ มีระดูขาว รักษาแก้งูสวัด รักษาโรคผื่นคันตามผิวหนัง อาการปวดแสบปวดร้อนตามร่างกาย รักษาอาการประดง แก้ฝีบวม ฝีฝักบัว ฝีหัวแก่ รักษาแผลเน่าเปื่อยต่างๆ แก้อาการปวดเมื่อยเอว รักษาแผลฟกช้ำ นำรากมาต้มกับน้ำดื่มรับประทาน หรือ นำมาตำแล้วพอกบริเวณแผล
- แก้อาการไอ อาเจียนเป็นเลือด มีระดูขาว ยาถอนพิษ แก้พิษบวม รักษาแผลมีหนอง แผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก นำดอกมาต้มกับน้ำดื่มรับประทาน หรือ นำมาตำแล้วพอกบริเวณแผล
- แก้อาการตาแดงบวม รักษาคางทูม รักษาแก้งูสวัด แก้ผดผื่นคันที่เกิดจากความชื้น รักษาแผลฟกช้ำ นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ นำมาตำแล้วพอกรักษาแผลฟกช้ำและแก้ผดผื่นคันที่เกิดจากความชื้น
ถิ่นกำเนิด :
พุดตานเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดมาจากประเทศจีน
.
