ชื่อสมุนไพร : เทียนบ้าน
ชื่อเรียกอื่นๆ : เทียนดอก, เทียนสวน, เทียนไทย, เทียนขาว, เทียน (ภาคกลาง), จึงกะฮวย, จี๋กะเช่า, เซียวก่ออั้ง, ห่งเซียง (จีน), จือเจี่ยฮวา, จี๋ซิ่งจื่อ, เฟิ่งเซียนฮวา และ ฝู่เฟิ่งเซียนฮวาจื่อ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Impatiens balsamina L.
ชื่อสามัญ : Bustard Cardamom และ Tavoy Cardamom
วงศ์ : BALSAMINACEAE

เทียนบ้านเป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่งที่มีการขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและวิธีการปักชำ ปลูกได้ง่าย โตเร็ว เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนซุยที่มีธาตุอาหารสมบูรณ์ ชอบแสงแดดอ่อนๆ จึงควรปลูกในที่ร่มรำไร จัดเป็นพรรณไม้ที่นิยมปลูกกันเป็นไม้ประดับตามบ้านเรือน ตามสถานที่ราชการต่างๆ หรือตามสวนยาจีนทั่วๆไป อีกทั้งชื่อของต้นเทียนก็เป็นมงคลอีกด้วย เพราะเปรียบเสมือนสิ่งที่ให้แสงสว่างที่ชาวพุทธใช้ในการบูชาพระรัตนตรัย และใช้ในงานพิธีต่างๆ สรรพคุณทางยาโดยใบมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อรา และจากการศึกษาสารสำคัญในเมล็ดที่มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย และมีการทดสอบฤทธิ์การต้านเชื้อแบคทีเรีย Staphylococcus  Aureus

ลักษณะสมุนไพร :
เทียนบ้านเป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็ก สูงประมาณ 20-70 เซนติเมตร ลำต้นแตกกิ่งก้านใกล้กับโคนต้น ข้อกลวง ต้นใหญ่เป็นรูปกลมทรงกระบอก ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับเวียนรอบต้น รูปรีกว้าง ปลายใบแหลม โคนใบเป็นรูปลิ่ม ขอบใบตักเป็นซี่ฟันตลอดทั้งขอบใบ แผ่นใบเป็นสีเขียวเข้มกว่าลำต้น หลังใบและท้องใบเรียบ ออกดอกเป็นช่อประมาณ 2-3 ดอก หรือออกเป็นดอกเดี่ยว โดยจะออกตามซอกใบ ดอกมีกลีบดอกประมาณ 4-5 กลีบ ปลายของกลีบดอกหยักเว้าเป็นลอน ส่วนกลีบรองดอกมีลักษณะเป็นรูปถ้วยปากบานออก มีงวงน้ำหวานยาว ดอกมีเกสรเพศผู้จำนวน 5 อัน รังไข่แบ่งออกเป็น 5 ห้อง ปลายรังไข่มี 5 รอยแยก ส่วนกลีบเลี้ยงดอกมี 3 กลีบ เป็นสีเขียว ผลเป็นรูปทรงรี ผิวผลมีขนยาวสีขาวปกคลุม ผลเป็นกระเปาะมีรอยแยกแบ่งเป็น 5 กลีบ ผลเป็นสีเขียว เมื่อแก่เต็มที่แล้วจะแตกออกตามยาว เปลือกจะบิดม้วนขมวดและดีดเมล็ดออกมา ภายในผลมีเมล็ดสีน้ำตาลเข้มถึงดำ มีรอยกระอยู่หลายเมล็ด เมล็ดมีลักษณะกลมหรือเป็นรูปไข่แบน

ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, ลำต้น, ใบ, ดอก และ ผล
สรรพคุณทางยา :

1. ราก กระจายเลือด ขับลมชื้นในร่างกาย ฟอกเลือด แก้ตกขาวของสตรี แก้ตกเลือด แก้อาการบวมน้ำ รักษาแผลเรื้อรังเช่นกัน แก้ฝีหนอง แก้อาการฟกช้ำดำเขียว ฟกช้ำเป็นก้อน แก้หกล้ม บวมแดง ลดบวม แก้หน้าบวมและขาบวม แก้อาการปวดกระดูก
2. ลำต้น ทำให้เลือดเดินสะดวก ช่วยทำให้อาเจียน แก้ฝีบริเวณต่อมทอนซิล ขับลม ขับปัสสาวะ รักษาแผลเน่าเปื่อย แก้แผลงูสวัด แก้พิษงู แก้แผลงูกัด แก้งูกัด แก้ฝีหนองด้วยเช่นกัน แก้อาการฟกช้ำดำเขียว ฟกช้ำเป็นก้อน แก้หกล้ม บวมแดง แก้อาการปวดบวม แก้ปวด แก้บวมเป็นพิษ แก้เหน็บชา ช่วยทำให้เส้นเอ็นคลายตัว ช่วยบำรุงผิวและลดริ้วรอย
3. ใบ ยาสลายลม แก้บิด มูกเลือด รักษาแผลเรื้อรัง แก้งูกัด รักษากลากเกลื้อน แก้ฝีอักเสบ แก้แผลหนองเรื้อรัง แก้น้ำกัดมือ แก้ฝีประคำร้อย แก้ฝีตะมอย แก้บวม ช่วยขับลมชื้นแก้ปวดไข
4. ดอก บำรุงร่างกาย ฟอกเลือด ยาสลายลม แก้อาการปวดก่อนมีประจำเดือน ยากันเล็บถอด จมูกเล็บหรือซอกข้างเล็บอักเสบบวม แก้ปวด ปวดเอว ลดบวม แก้อาการปวดตามข้อมือข้อเท้า

 
วิธีการใช้ :

1. กระจายเลือด ขับลมชื้นในร่างกาย ฟอกเลือด แก้ตกขาวของสตรี แก้ตกเลือด แก้อาการบวมน้ำ รักษาแผลเรื้อรังเช่นกัน แก้ฝีหนอง แก้อาการฟกช้ำดำเขียว ฟกช้ำเป็นก้อน แก้หกล้ม บวมแดง ลดบวม แก้หน้าบวมและขาบวม แก้อาการปวดกระดูก นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ นำรากมาตำพอกแผล
2. ทำให้เลือดเดินสะดวก ช่วยทำให้อาเจียน แก้ฝีบริเวณต่อมทอนซิล ขับลม ขับปัสสาวะ รักษาแผลเน่าเปื่อย แก้แผลงูสวัด แก้พิษงู แก้แผลงูกัด แก้งูกัด แก้ฝีหนองด้วยเช่นกัน แก้อาการฟกช้ำดำเขียว ฟกช้ำเป็นก้อน แก้หกล้ม บวมแดง แก้อาการปวดบวม แก้ปวด แก้บวมเป็นพิษ แก้เหน็บชา ช่วยทำให้เส้นเอ็นคลายตัว ช่วยบำรุงผิวและลดริ้วรอย นำลำต้นมาต้มกับน้ำดื่มรับประทาน หรือ นำลำต้นมาตำพอกแผล
3. ยาสลายลม แก้บิด มูกเลือด รักษาแผลเรื้อรัง แก้งูกัด รักษากลากเกลื้อน แก้ฝีอักเสบ แก้แผลหนองเรื้อรัง แก้น้ำกัดมือ แก้ฝีประคำร้อย แก้ฝีตะมอย แก้บวม ช่วยขับลมชื้นแก้ปวดไข นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ นำใบมาตำพอกแผล
4. บำรุงร่างกาย ฟอกเลือด ยาสลายลม แก้อาการปวดก่อนมีประจำเดือน ยากันเล็บถอด จมูกเล็บหรือซอกข้างเล็บอักเสบบวม แก้ปวด ปวดเอว ลดบวม แก้อาการปวดตามข้อมือข้อเท้า นำดอกมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ นำดอกมาตำพอกแผล

ถิ่นกำเนิด :
เทียนบ้านเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดียและแอฟริกา

.