ชื่อสมุนไพร : ว่านนางคำ
ชื่อเรียกอื่นๆ : –
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Curcuma aromatica Salisb.
ชื่อสามัญ : Wild Turmeric
วงศ์ : ZINGIBERACEAE

ว่านนางคำเป็นต้นไม้ที่นิยมใช้ปลูกไว้ประจำบ้าน เป็นไม้ประดับ เนื่องจากมีดอกที่สวยงาม การปลูกว่านนางคำไว้ประจำบ้าน เชื่อว่าจะทำให้มีเสน่ห์ มีเมตตามหานิยมแก่ผู้ที่อาศัยในบ้าน ช่วยปกป้องคุ้มครองผู้อยู่อาศัยให้อยู่เย็นเป็นสุข ช่วยให้รอดพ้นจากภัยอันตรายต่างๆ รวมไปถึงเรื่องคุณไสย มักขยายพันธุ์ด้วยวิธีการแยกหัวไปปลูก ซึ่งหัวของว่านนางคำนั้นจะมีลักษณะคล้ายกับขมิ้นชัน แต่ก็มีวิธีสังเกตง่ายๆ นั่นก็คือ กลิ่นของว่านนางคำจะมีกลิ่นหอมเย็นๆ เมื่อหักแล้วใช้ลิ้นแตะจะมีรสฝาด ส่วนกลิ่นของขมิ้นชันนั้นจะมีกลิ่นหอมแบบร้อนๆ และมีรสเป็ดปร่า ซึ่งแตกต่างกันอย่างชัดเจน จัดเป็นสมุนไพรที่มีน้ำมันหอมระเหยอยู่หลายชนิด และมีสารกลุ่ม Curcuminoids ที่มีคุณสมบัติเป็นสารต่อต้านอนุมูลอิสระ หรือใช้เป็นยาสมุนไพร และยังเป็น “พญาว่าน” อีกด้วย เพราะสามารถช่วยแก้พิษของว่านได้ทั้งปวง และสามารถนำไปใช้เป็นส่วนประกอบเข้าในตำรับยาร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นๆ ได้อย่างหลากหลาย เช่น ยาสตรีว่านนางคำ ที่ช่วยแก้อาการประจำเดือนมาไม่เป็นปกติ เป็นต้น อีกทั้งยังสามารถนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าได้อย่างหลากหลาย เช่น ว่านนางคำผง หรือผงว่านนางคำมาส์กหน้า หรือทำเป็นโลชั่นบำรุงผิวว่านนางคำ ทำเป็นสบู่สมุนไพรว่านนางคำ ทำเป็นยากันยุง เป็นต้น

ลักษณะสมุนไพร :
ว่านนางคำเป็นไม้ล้มลุก มีเหง้าและหัวสีเหลืองอยู่ใต้ดิน มีลำต้นแทงขึ้นมาจากหัว หัวมีกลิ่นหอม แตกแขนงเป็นแง่งคล้ายขมิ้นชัน เนื้อในเมื่อหักดูจะมีสีเหลืองเข้มหรือสีทองดูสวยงาม ใบเป็นใบเขียว ออกเป็นกระจุกใกล้กับราก ประมาณ 5-7 ใบ ลักษณะของใบเป็นรูปหอกกว้าง ปลายใบเรียวแหลม ใต้ท้องใบมีขน ใบมีความกว้างประมาณ 10-14 เซนติเมตร และยาวประมาณ 40-70 เซนติเมตร ดอกออกเป็นช่อเชิงลด มักมีดอกก่อนใบงอกจากเหง้า มีช่อดอกยาวประมาณ 5-8 เซนติเมตร มีใบประดับที่ปลายช่อมีสีชมพู ใบประดับที่รองรับมีดอกสีขาวแกมสีเขียว ปลายโค้งยาวได้ถึง 6 เซนติเมตร ส่วนใบประดับย่อยมีสีขาว ยาวประมาณ 2 เซนติเมตร มีกลีบเลี้ยงยาวประมาณ 2 เซนติเมตร กลีบดอกมีสีขาวแกมชมพู แฉกกลางเป็นรูปไข่กว้าง แฉกข้างเป็นรูปขอบขนาน กลีบปากเป็นรูปโล่แยกเป็น 3 แฉก มีสีเหลืองเข้ม

ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : หัว และ ราก
สรรพคุณทางยา :

1. หัว ช่วยควบคุมธาตุในร่างกาย ขับลมในลำไส้ ลดกรดในกระเพาะ ช่วยแก้อาการปวดท้อง ถ่ายท้อง ช่วยแก้กามโรค ช่วยแก้อาการฟกช้ำบวมตามร่างกาย แก้อาการเม็ดผื่นคัน และโรคผิวหนัง ฆ่าเชื้อ ฆ่าเชื้อรา เชื้อแบคทีเรีย ช่วยรักษาอาการข้อเคล็ด เคล็ดขัดยอก อาการปวดเมื่อยตามร่างกาย
2. ราก ช่วยควบคุมธาตุในร่างกาย ขับเสมหะ ช่วยแก้ลงท้อง หรืออาการท้องเสีย ท้องเดิน ท้องร่วง ช่วยรักษาโรคหนองในเรื้อรัง ยาสมานแผล

วิธีการใช้ :

1. ช่วยควบคุมธาตุในร่างกาย ขับลมในลำไส้ ลดกรดในกระเพาะ ช่วยแก้อาการปวดท้อง ถ่ายท้อง ช่วยแก้กามโรค ช่วยแก้อาการฟกช้ำบวมตามร่างกาย แก้อาการเม็ดผื่นคัน และโรคผิวหนัง ฆ่าเชื้อ ฆ่าเชื้อรา เชื้อแบคทีเรีย ช่วยรักษาอาการข้อเคล็ด เคล็ดขัดยอก อาการปวดเมื่อยตามร่างกาย นำหัวมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ นำมาฝนผสมกับน้ำปูนใสกิน อาการจะค่อยๆ ทะเลาลง หรือจะกินหัวสดผสมกับเหล้าขาว
2. ช่วยควบคุมธาตุในร่างกาย ขับเสมหะ ช่วยแก้ลงท้อง หรืออาการท้องเสีย ท้องเดิน ท้องร่วง ช่วยรักษาโรคหนองในเรื้อรัง ยาสมานแผล นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน

ถิ่นกำเนิด :
ว่านนางคำเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

.