ชื่อสมุนไพร : จมูกปลาหลด
ชื่อเรียกอื่นๆ : ผักไหม (เชียงใหม่), เครือไส้ปลาไหล (มหาสารคาม), จมูกปลาไหลดง (เพชรบูรณ์), ตะมูกปลาไหล (นครราชสีมา), ผักจมูกปลาหลด (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), สอึก, สะอึก (ภาคกลาง) และกระพังโหม (ราชบัณฑิต)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Oxystelma esculentum (L.) R.Br.
ชื่อสามัญ : Rosy Milkweed
วงศ์ : APOCYNACEAE

จมูกปลาหลดจัดเป็นพรรณไม้ชนิดนี้ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดและวิธีการปักชำ ชอบอยู่ในร่มรำไร ชอบความชื้น มีเขตการกระจายพันธุ์ในอินเดียถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ส่วนในประเทศไทยพบอยู่ทั่วไปทางภาคตะวันออกและภาคกลางของประเทศไทย โดยมักขึ้นบริเวณน้ำตื้นริมบึงทั่วไป ใช้ปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไป โดยนำมาปลูกลงในกระถางที่มีโครงเลื้อยพันได้ ดอกและใบมีเสน่ห์สวยงาม จึงช่วยเพิ่มสีสันให้กับอาคารบ้านเรือนและห้องรับแขกได้ อีกทั้งยังปลูกง่าย โตเร็ว และทนทานอีกด้วย ยอดอ่อน ใบอ่อน และดอกใช้รับประทานเป็นผักสดจิ้มกับน้ำพริกชนิดต่างๆ หรือลาบ ก้อน น้ำตก ชาวอีสานจะใช้รับประทานร่วมกับลาบ ส่วนชาวใต้จะใช้ใบนำมาหั่นผสมกับข้าวยำ ส่วนผลก็ใช้รับประทานได้เช่นกัน น้ำคั้นจากเถาและใบใช้ผสมในขนมขี้หนู ทำให้ขนมขี้หนูมีสีเขียว

ลักษณะสมุนไพร :
จมูกปลาหลดเป็นพรรณไม้เถาเลื้อยพาดพันต้นไม้อื่น สามารถเลื้อยไปได้ไกลเกินกว่า 5 เมตร เถามีขนาดเล็กกลมเป็นสีเขียวและมียางสีขาวอยู่ในเถา ยอดอ่อนมีขนเล็กน้อยและจะค่อนข้างเกลี้ยงเมื่อแก่ลำต้นและใบเมื่อนำมาขยี้ดมดูจะมีกลิ่นเหม็น ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกันเป็นคู่ๆ ลักษณะของใบเป็นรูปยาวแคบหรือเป็นรูปดาบเรียวแคบ ปลายใบแหลม โคนใบมน ส่วนขอบใบเรียบไม่มีจัก เนื้อใบบางเรียบ แผ่นใบเป็นสีเขียว เส้นใบโค้งจรดกันใกล้ๆ ขอบใบ ก้านใบสั้นและเล็ก ออกดอกเดี่ยวหรือบางทีออกดอกเป็นช่อสั้นๆ ตามซอกใบ ช่อละประมาณ 2-3 ดอก บางครั้งช่อใหญ่อาจมีดอกถึง 6-9 ดอก ดอกหนึ่งมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ ปลายกลีบแหลม ส่วนกลีบดอกโคนติดกัน ปลายแยกเป็น 5 กลีบ ดูคล้ายรูปดาว กลีบดอกมีขนาดกว้างประมาณ 4-6 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 3-5 มิลลิเมตร ริมขอบกลีบดอกมีขน ด้านนอกเป็นสีขาวหรือสีขาวอมชมพู ส่วนด้านในเป็นสีชมพูมีลายเส้นสีม่วงเข้มและจุดประสีน้ำตาลอยู่ตอนโคนกลีบที่ติดกัน ผลมีลักษณะเป็นฝัก ปลายฝักแหลมโค้งเรียว โคนฝักกว้าง เปลือกนิ่ม ภายในพองลม

ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ทั้งต้น, เถา, ราก, ใบ, ราก และ น้ำยางจากต้น
สรรพคุณทางยา :

1. ทั้งต้น รักษาโรคมะเร็ง รักษาอาการอักเสบบริเวณปากและคอ ยาแก้ไข้รากสาด ยาแก้บิด แก้ประจำเดือนผิดปกติ ยารักษาบาดแผล รักษาแผลสด ยาขับน้ำนม ยาเขียวน้ำมูตร ยาเขียวมหาคงคา ยามหากะเพรา
2. เถา แก้คอเจ็บ ช่วยลดความร้อนในร่างกาย เป็นยาแก้ไข้ ยาระบายอ่อนๆ ในเด็ก รักษาบาดแผล รักษาแผลสด
3. ราก ยารักษาโรคดีซ่าน ตัวเหลือง ตาเหลือง
4. ใบ ช่วยลดความร้อนในร่างกาย เป็นยาแก้ไข้ ยาระบายอ่อนๆ ในเด็ก รักษาบาดแผล รักษาแผลสด
5. น้ำยางจากต้น ล้างแผลที่เป็นหนอง

วิธีการใช้ :

1. รักษาโรคมะเร็ง รักษาอาการอักเสบบริเวณปากและคอ ยาแก้ไข้รากสาด ยาแก้บิด แก้ประจำเดือนผิดปกติ ยารักษาบาดแผล รักษาแผลสด ยาขับน้ำนม ยาเขียวน้ำมูตร ยาเขียวมหาคงคา ยามหากะเพรา นำทั้งต้นมาต้มกับน้ำ ใช้ดื่มรับประทาน
2. แก้คอเจ็บ ช่วยลดความร้อนในร่างกาย เป็นยาแก้ไข้ ยาระบายอ่อนๆ ในเด็ก รักษาบาดแผล รักษาแผลสด นำเถามาเด็ด แล้วนำมาต้มกับน้ำ ใช้กลั้วคอ หรือ ดื่มรับประทาน หรือ ล้างแผล
3. ยารักษาโรคดีซ่าน ตัวเหลือง ตาเหลือง นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
4. ช่วยลดความร้อนในร่างกาย เป็นยาแก้ไข้ ยาระบายอ่อนๆ ในเด็ก รักษาบาดแผล รักษาแผลสดนำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ ตำพอกแผล
5. ล้างแผลที่เป็นหนอง นำน้ำยางจากต้นมาใช้ชำระล้างแผลที่เป็นหนอง

ถิ่นกำเนิด :
จมูกปลาหลดเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในอินเดียถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

.