ชื่อสมุนไพร : โทงเทง
ชื่อเรียกอื่นๆ : ต้อมต๊อก, บาตอมต๊อก, บาต้อมต๊อก (เชียงใหม่), ปิงเป้ง (หนองคาย), ปุงปิง (ปัตตานี), ชาผ่อเหมาะ (กะเหรี่ยงแดง), จะเก๊าหลือ (ม้ง), ตะเงหลั่งเช้า (จีน), ขู่จี๋, หวงกูเหนียง (จีนกลาง), และ โคมจีน
ชื่อวิทยาศาสตร์ :Physalis angulata L.
ชื่อสามัญ : Hogweed และ Ground Cherry
วงศ์ : SOLANACEAE
โทงเทงเป็นพืชที่มีการกระจายพันธุ์อย่างกว้างขวางไปทั่วโลก สำหรับในประเทศไทยมักพบพืชชนิดนี้ค่อนข้างมากทางภาคเหนือในบริเวณที่เป็นป่าเปิดและบริเวณชุ่มชื้นโดยทั่วไปที่ระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 1,000 เมตร สามารถขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด ผลโทงเทงถูกจัดว่าเป็นผลไม้ขนาดเล็กที่มีสีเหลืองทอง รสชาติเปรี้ยวอมหวานและมีกลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์เฉพาะจึงเป็นอีกหนึ่งในสุดยอดผลไม้ตระกูลเบอรี่ที่อุดมไปด้วยวิตามินซีสูงมากซึ่งมีคุณสมบัติป้องกันไข้หวัด และโรคภูมิแพ้ ทั้งยังมีวิตามินเอซึ่งมีส่วนช่วยป้องกันอาการตาบอดในที่มืด ทำให้สายตาดี ผิวพรรณสวย และผมสวยดกดำ อีกทั้งยังมีวิตามินบี12 ซึ่งมีส่วนช่วยในการบำรุงสมอง รวมไปถึงยังพบสารแคโรทีนอยด์ที่เป็นสารช่วยป้องกันการเกิดมะเร็งและโรคหัวใจได้อีกด้วย นอกจากนี้ยังพบสารที่สำคัญอีกชนิดหนึ่ง นั่นก็คือสารAnthocyanins ซึ่งมีส่วนในการลดการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งประเภท HT-29 และ HCT-116 ในคนได้ และยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์เนื้องอกได้อย่างมีประสิทธิภาพ จากคุณสมบัติที่มีสรรพคุณในการป้องกันการเกิดโรคมะเร็งนั้น จึงเป็นที่มาของการคิดค้นตำรับยารักษาโรคมะเร็งที่มีส่วนผสมของโทงเทงอยู่ในองค์ประกอบหลักนั่นเอง
ลักษณะสมุนไพร :
โทงเทงเป็นไม้ล้มลุกที่มีขนาดเล็ก ลำต้นมีลักษณะอวบน้ำ เปลือกสีเขียว โคนสีม่วงแดงและค่อย ๆ จางลงเป็นสีเขียวใสเป็นเหลี่ยม ยอดสีเขียวอ่อน ลำต้นมีความสูงประมาณ 25 – 50 ซม. สูงเต็มที่ถึง 120 ซม. แตกกิ่งก้านสาขา ใบสีเขียวเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับออกตามข้อๆละหนึ่งใบ มีก้านยาวประมาณ 2 – 3 ซม. ใบคล้ายใบพริก รูปหอกป้าน ปลายใบแหลมและขอบใบเรียบ ใบมีความกว้างประมาณ 3 – 4 ซม. และความยาวประมาณ 4 – 7 ซม. เส้นแขนงใบออกระหว่างก้านใบกับลำต้นมีจำนวน 5 – 7 คู่ ดอกมีขนาดเล็กคล้ายดอกพริก แต่กลีบสั้นและแข็ง ดอกตูมรูปทรงรีปลายแหลม เวลาบานเต็มที่เป็นรูปแตร เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1.5 – 2 ซม. กลีบดอกชั้นในมีสีเหลืองอ่อน กลีบดอกชั้นนอกหรือกลีบเลี้ยงมีสีเขียวอ่อน จำนวน 5 กลีบ ซึ่งจะเจริญเติบโตขยายตัวหุ้มผลภายในไว้หลวม ๆ ทำให้ดูคล้ายกับว่าผลพอง ผลกลมใสมีสีเขียวอ่อนผลมีกลีบดอกชั้นนอกหุ้มเหมือนโคมจีนสีเขียวอ่อนมีลายสีม่วง ภายในมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1-2 ซม. เมื่อผลสุกกลายเป็นสีเหลือง เมล็ดมีขนาดเล็กจำนวนมาก รูปกลมแบน เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 0.2 – 0.3 มม. และมีเมือกหุ้มคล้ายมะเขือเทศจำนวนมาก
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, เยื่อหุ้มผล และทั้งต้น
สรรพคุณทางยา :
- ราก ขับพยาธิ รักษาโรคเบาหวาน
- เยื่อหุ้มผล ยารักษาแผลในปาก เจ็บคอ
- ทั้งต้น รักษาโรคดีซ่าน อาการไอและหืดเรื้อรัง บรรเทาอาการแผลมีหนอง แก้เจ็บคอแก้ร้อนในกระหายน้ำ
วิธีการใช้ :
- ขับพยาธิ รักษาโรคเบาหวาน นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทานวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น
- รักษาโรคหืด นำทั้งต้นแห้ง 1/2 กิโลกรัม มาต้มกับน้ำ เติมน้ำตาลกรวดลงไปให้รสหวาน รับประทานครั้งละ 1/4 ถ้วยแก้ว วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารเป็นเวลา 10 วัน หยุดยา 3 วัน รับประทานต่อไปอีก 10 วัน พักอีก 3 วัน แล้วรับประทานต่อไปอีก 10 วัน รักษาหอบหืดได้ผลดี
- ยารักษาแผลในปาก เจ็บคอ นำเยื่อหุ้มผลแห้งที่เอาเมล็ดออกแล้วหนัก 10 กรัม เปลือกส้ม 6 กรัม ต้มกับน้ำผสมน้ำตาลกรวดรสหวานเล็กน้อย ใช้ดื่มต่างน้ำ
- แก้ร้อนในกระหายน้ำ รักษาโรคดีซ่าน อาการไอและหืดเรื้อรัง บรรเทาอาการแผลมีหนอง แก้เจ็บคอ นำทั้งต้นมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
ถิ่นกำเนิด :
โทงเทงเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในพื้นที่สูงเขตร้อนในประเทศโคลอมเบีย, เอกวาดอร์, เปรู, ชิลี และบราซิล
.
