ชื่อสมุนไพร : ข้าวเย็นเหนือ
ชื่อเรียกอื่นๆ : ข้าวเย็นโคกแดง, ค้อนกระแต, หัวข้าวเย็นเหนือ, หัวข้าวเย็นวอก, ยาหัวข้อ (อุบลราชธานี), หัวยาข้าวเย็น, ข้าวเย็นวอก (ภาคเหนือ), หัวยาจีนปักษ์เหนือ (ภาคใต้), เสี้ยมโค่ฮก, เสี้ยมโถ่ฮก (จีนแต้จิ๋ว), ถู่ฝุหลิง และ หงถู่หลิง (จีนกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Smilax corbularia Kunth.และSmilax microchina T. koyama
ชื่อสามัญ : Smilax
วงศ์ : SMILACEAE
ข้าวเย็นเหนือเป็นสมุนไพรไทยที่มักพบตามป่าดงดิบเขา ป่าดิบชื้น ป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรัง พบมากทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยขยายพันธุ์ด้วยวิธีใช้หัวฝังดินและเจริญเติบโตและระบายน้ำได้ดีในดินร่วน ถือเป็นไม้ที่เลี้ยงยากและหาได้ยากก็ว่าได้ อีกทั้งยังเป็นส่วนผสมที่อยู่ในตำรับยาไทยที่ขึ้นทะเบียนจากกระทรวงสาธารณสุขว่าสามารถรักษามะเร็ง โรคน้ำเหลืองเสีย โรคเรื้อน โรคผิวหนัง กามโรค โรคไขข้อ โรคติดเชื้อ เป็นต้น สำหรับการรักษาโรคมะเร็งนั้น พบว่าอาจารย์อุดม ลดหวั่น แพทย์แผนไทย จากสวนสมุนไพรพรอุดม ในจังหวัดชลบุรี ได้กล่าวว่า สมุนไพรที่ปลูกไว้รักษามะเร็งหนึ่งหนึ่งในนั้นเป็นข้าวเย็นเหนือและข้าวเย็นใต้ ซึ่งส่วนใหญ่ผู้ป่วยที่มาสวนสมุนไพรมักเป็นผู้ป่วยโรคมะเร็งที่มีอาการหนักและแพทย์แผนปัจจุบันไม่สามารถรักษาได้ จึงหันมาเลือกใช้วิธีแพทย์ทางเลือกด้วยสมุนไพร โดยข้าวเย็นเหนือมีฤทธิ์ต้านเอ็นไซม์ HIV-1 integrase ซึ่งต้องใช้คู่กับข้าวเย็นใต้ก็เนื่องจากสมุนไพรทั้งสองชนิดมีสรรพคุณที่เสมอกันเพื่อให้เสริมฤทธิ์กันได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
ลักษณะสมุนไพร :
ข้าวเย็นเหนือเป็นไม้เถาเนื้อแข็งที่เลื้อยพาดพันต้นไม้อื่นหรือเลื้อยไปตามพื้นดิน สามารถเลื้อยได้ยาวถึง 5 เมตร ลำต้นลักษณะกลมหรือเหลี่ยมเล็กน้อย เถามีหนามแหลมที่โคนใบยอดอ่อนโดยมีมือเป็นเส้น 2 เส้น ไว้ยึด มีหัวเป็นเหง้าอยู่ใต้ดินและมีรากจำนวนมาก หัวลักษณะกลมยาวเป็นท่อนๆละประมาณ 5-15 ซม. เนื้อไม้แข็งสีแดงและขรุขระ ส่วนเนื้อในเหง้าเป็นสีเหลืองอ่อนเมื่อแก่เต็มที่จะเป็นสีแดงน้ำตาลอ่อน เนื้อละเอียดมีรสมัน ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับรูปรียาวหรือรูปกลมรี ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบ กว้าง 2.5-7 ซม. และยาว 5-18 ซม.หน้าใบสีเขียว หลังใบมีขนสีขาว แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ก้านใบยาว มือจับยาวถึง 12 ซม.ดอกสีเขียวปนขาวออกเป็นช่อตามซอกใบจำนวน 1-3 ช่อ ขนาดเล็ก ก้านช่อดอกสั้น กลีบรวม 6 กลีบ ลักษณะเป็นรูปรี เกสรเพศผู้มีจำนวน 6 อัน รังไข่เป็นรูปรี มี 3 มีเกสรเพศผู้รูปคล้ายเข็มทีเป็นหมัน 3 อัน ผลทรงกลมและมีเนื้อ ผิวของผลจะมีผงแป้งสีขาวปกคลุม ภายในมีเมล็ด 1-2 เมล็ดเวลาสุกจะเป็นสีม่วงดำ
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, หัว, ใบ และ ผล
สรรพคุณทางยา :
- ราก แก้พุพอง แก้น้ำเหลืองเสีย แก้ปัสสาวะพิการ แก้พยาธิในท้อง
- หัว แก้มะเร็ง แก้เส้นพิการ น้ำเหลืองเสีย กามโรค ฝีเปื่อย พุพอง และต้นแก้อัมพาตแก้ประดง คุดทะราด น้ำเหลืองเสีย แก้เส้นเอ็นพิการ แก้กามโรค ฝีแผลเน่าเปื่อยพุพอง เม็ดผื่นคัน ดับพิษในกระดูก แก้ปัสสาวะ
- ใบ แก้ไข้เหนือ ไข้สันนิบาต
- ผล แก้ลมริดสีดวง
วิธีการใช้ :
- แก้พุพอง แก้น้ำเหลืองเสีย แก้ปัสสาวะพิการ แก้พยาธิในท้อง นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- แก้มะเร็ง นำหัวบดให้ละเอียดผสมกับส้มโมงแล้วต้มจนแห้ง ผสมกับน้ำผึ้งรับประทานวันละ 1 เม็ด สามารถออกฤทธิ์ต้านมะเร็งเต้านม
- แก้เส้นพิการ น้ำเหลืองเสีย กามโรค ฝีเปื่อย พุพอง และต้นแก้อัมพาตแก้ประดง คุดทะราด น้ำเหลืองเสีย แก้เส้นเอ็นพิการ แก้กามโรค ฝีแผลเน่าเปื่อยพุพอง เม็ดผื่นคัน ดับพิษในกระดูก แก้ปัสสาวะ นำหัวมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- แก้ไข้เหนือ ไข้สันนิบาต นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- แก้ลมริดสีดวง นำผลมารับประทานสดๆ
ถิ่นกำเนิด :
ข้าวเย็นเหนือเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
.
