ชื่อสมุนไพร : ฆ้องสามย่าน
ชื่อเรียกอื่นๆ : เถาไฟ, ฮอมแฮม (แม่ฮ่องสอน), คะซีคู่ซัวะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), ส้นเส้า, มือตะเข้, ทองสามย่าน และ ใบทาจีน
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Kalanchoe laciniata (Linn.) DC.
ชื่อสามัญ : –
วงศ์ : CRASSULACEAE
ฆ้องสามย่านเป็นพรรณไม้จำพวกมหากาฬ ใบหูเสือ หรือคว่ำตายหงายเป็น ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด ชอบดินร่วน ความชื้นและแสงแดดปานกลาง ชอบขึ้นตามพื้นที่ลุ่มทั่วไป กลิ่นของพรรณไม้ชนิดนี้สดๆ จะมีกลิ่นคล้ายการบูรกับผิวส้ม ส่วนใหญ่มักนำมาปลูกเป็นไม้ดับในกระถาง หรือปลูกกันไว้ตามบ้านหมอและตามสวนยาจีนทั่วไป
ลักษณะสมุนไพร :
ฆ้องสามย่านเป็นพรรณไม้ล้มลุก ลำต้นตั้งตรง มีผิวเกลี้ยงหรือมีขนเล็กน้อย ปล้องข้างล่างจะสั้น แต่ปล้องกลางหรือปล้องบนจะยาวขึ้นเล็กน้อย แต่ไม่ค่อยแตกกิ่งก้านมาก ลำต้นและใบมีลักษณะฉ่ำน้ำ ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้าม ลักษณะของใบมีหลายรูปร่าง ใบบริเวณกลางลำต้นจะเว้าเป็นแฉกลึกแบบขนนกชั้นเดียวหรือสองชั้น ดูคล้ายใบประกอบ แต่ละแฉกจะมีลักษณะเป็นรูปขอบขนานแคบ ตรงปลายแหลม ขอบจักเป็นฟันเลื่อยแกมซี่ฟันหยาบๆ มีสีเขียวและมีไขเคลือบ ใบมีที่เล็กกว่าขอบใบมักจะเรียบหรือเกือบเรียบ และแบน ค่อนข้างจะโอบลำต้นไว้ ส่วนใบบริเวณโคนต้นจะไม่เว้าหรือเว้าเป็นแฉกตื้นๆ หรือเป็นใบเดี่ยวรูปไข่ ตรงขอบเป็นจักซี่ฟันแกมเป็นคลื่นและไม่มีก้านใบหรือมีก้านใบสั้น ใบทั้งสองแบบจะเป็นสีเขียวอ่อนและอาจมีสีม่วงแซม ออกดอกเป็นช่อชูขึ้นบริเวณปลายกิ่ง ดอกย่อยมีจำนวนมาก มีใบประดับแคบและเล็ก ส่วนกลีบรองกลีบดอกเป็นสีเขียวผิวเกลี้ยงหรือมีขนนุ่ม ตั้งตรง ตรงโคนเชื่อมติดกัน ส่วนตรงปลายแยกออกเป็นกลีบ มีลักษณะเป็นรูปหอกแกมรูปไข่ ปลายแหลม ส่วนกลีบดอกเป็นรูปทรงแจกัน ผลเป็นผลแห้ง ออกผลเป็นพวง ลักษณะของผลเป็นรูปไข่แกมขอบขนาน แตกตามตะเข็บเดียว
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ใบ
สรรพคุณทางยา :
- ใบ แก้อาการอ่อนเพลีย ช่วยบำรุงร่างกาย แก้ไข้ ยาแก้ละอองซาง รักษาอาการไอและเจ็บหน้าอก ยาแก้บิด รักษาอาการท้องร่วง ยาขับปัสสาวะ รักษาโรคทางเดินปัสสาวะ นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ รักษาบาดแผลมีดบาด ห้ามเลือดในแผลสด บรรเทาอาการระคายเคืองและทำให้แผลหายได้โดยมีเนื้องอกมาปิดแทน เป็นยาสมานและฆ่าเชื้อบาดแผล กันแผลฟกช้ำ แผลไหม้ แผลเรื้อรัง แผลฝีมีหนอง พอกฝี แก้ปวดแสบปวดร้อน รักษาอาการเจ็บปวด แก้พิษอักเสบปวดบวม พิษตะขาบ แมงป่องต่อย แก้งูพิษกัด รักษาโรคเท้าช้าง
วิธีการใช้ :
- แก้อาการอ่อนเพลีย ช่วยบำรุงร่างกาย ยาแก้บิด รักษาอาการท้องร่วง ยาขับปัสสาวะ รักษาโรคทางเดินปัสสาวะ นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- แก้ไข้ นำใบใช้ผสมกับดีปลี จันทน์ทั้งสอง ใบน้ำเต้า ดอกบัวหลวงขาว ละลายน้ำดอกพิกุล ดอกมะลิ ดอกบุนนาค ดอกแคแดง น้ำตำลึง ดื่มรับประทาน
- ยาแก้ละอองซาง นำใบนำตากแดดให้แห้งแล้วบดให้เป็นผง ใช้ทาลิ้นเด็กอ่อน
- รักษาอาการไอและเจ็บหน้าอก รักษาบาดแผลมีดบาด ห้ามเลือดในแผลสด บรรเทาอาการระคายเคืองและทำให้แผลหายได้โดยมีเนื้องอกมาปิดแทน เป็นยาสมานและฆ่าเชื้อบาดแผล กันแผลฟกช้ำ แผลไหม้ แผลเรื้อรัง แผลฝีมีหนอง พอกฝี แก้ปวดแสบปวดร้อน รักษาอาการเจ็บปวด แก้พิษอักเสบปวดบวม พิษตะขาบ แมงป่องต่อย นำใบใช้ตำพอก
- แก้งูพิษกัด นำใบสด 5 กรัม ผสมกับต้นสดฟ้าทะลายโจร 15 กรัม เอาไปตำชงด้วยเหล้าที่หมักจากข้าว ใช้กินครั้งเดียวหมด
- รักษาโรคเท้าช้าง นำใบนำมาคั้นเอาน้ำมาผสมปรุงกับน้ำมันมะพร้าว ใช้เป็นยาทาถูนวด
ถิ่นกำเนิด :
ฆ้องสามย่านเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
.
