ชื่อสมุนไพร : ตะโกสวน
ชื่อเรียกอื่นๆ : พลับ และ ตะโก (ไทย)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Diospyros peregrina (Gaertn.) Gurke
ชื่อสามัญ : –
วงศ์ : EBENACEAE

ตะโกสวนจัดเป็นพรรณไม้ที่ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด พบขึ้นตามป่าไม้ ป่าเบญจพรรณและมีปลูกตามเรือกสวนไร่นาทั่วไป นิยมใช้ปลูกเป็นไม้ประดับหรือไม้ดัด โดยการนำมาปลูกในกระถางหรือปลูกลงดิน แล้วตัดกิ่งก้านและตัดแต่งใบให้เป็นพุ่ม หรือดัดให้เป็นรูปทรงต่างๆ ตามต้องการ และนิยมนำผลสุกมารับประทานได้ ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่พบ ได้แก่ ฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด ลดอาการเครียด ต้านเชื้อบิด เชื้อไวรัส และเมื่อปี ค.ศ.1973 ที่ประเทศอินเดีย ได้ทำการทดลองใช้พืชสมุนไพรหลายชนิด ซึ่งมีจะโกสวนเป็นสมุนไพรตัวหนึ่ง จากการทดลองพบว่า สารสกัดจากเปลือกต้นตะโกสวน สามารถลดระดับน้ำตาลในเลือดของสัตว์ทดลองได้

ลักษณะสมุนไพร :
ตะโกสวนเป็นพรรณไม้ยืนต้นไม่ผลัดใบขนาดกลาง มีความสูงได้ประมาณ 8-15 เมตร ทรงพุ่มกลมทึบ เปลือกต้นเป็นสีดำมีแต้มสีขาว เนื้อในเปลือกเป็นสีแดงเข้ม ใบตะโกสวนเป็นใบเดี่ยว ใบอ่อนเป็นสีแดง ลักษณะของใบแคบรูปขอบขนาน ปลายใบค่อนข้างแหลม ปลายใบแหลมมน โคนใบโค้งมน เนื้อใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ใบมีขนาด ความกว้างประมาณ 4 เซนติเมตร ความยาวประมาณ 8 เซนติเมตร ดอกเป็นสีขาวจนถึงสีเหลือง มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ออกดอกตามซอกใบ ดอกเพศผู้จะออกดอกเป็นช่อ ช่อละประมาณ 2-7 ดอก กลีบเลี้ยงมีขนอ่อนๆ ขึ้นปกคลุม มี 4 แฉก ลักษณะเป็นรูปไข่กว้างและกลีบดอกเป็นหลอดกว้าง ส่วนดอกเพศเมียมักจะออกเป็นดอกเดี่ยวและมีขนาดใหญ่กว่าดอกเพศผู้ กลีบเลี้ยงมีขนขึ้นปกคลุม ลักษณะของกลีบเป็นรูปไข่กว้าง และกลีบดอกเป็นรูประฆัง ผลมีลักษณะกลม มีเกล็ดที่หลุดร่วงได้ง่ายขึ้นปกคลุม ผลมีขนาดโตคล้ายผลตะโกนา แต่จะโตและยาวกว่า โดยจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาร 3.5 เซนติเมตร ผลดิบมียางมากและมีรสฝาด ผลสุกเป็นสีส้มเหลือง ภายในผลมีเมล็ดฝังอยู่ในเนื้อ 8 เมล็ด เมล็ดเป็นสีน้ำตาลดำทรงรีแป้น มีขนาดประมาณ 1-2 เซนติเมตร

ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : เปลือกต้น, เปลือกราก, เนื้อไม้, ยางจากต้น, ราก, ดอก, ผล และ ยางจากผล
สรรพคุณทางยา :

1. เปลือกต้น ยาบำรุงธาตุ ช่วยทำให้เกิดกำลัง ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ยาแก้อาเจียน
2. เปลือกราก ยาแก้อาเจียน ยาแก้ปวดฟัน ยาแก้ท้องร่วง ยาแก้บิด ยาสมานแผล ยาแก้บวม
3. เนื้อไม้ ยาบำรุงธาตุ ช่วยย่อยอาหาร
4. ยางจากต้น ยาแก้ท้องเดิน ยาแก้บิด ยาสมานแผล ยาแก้แผลน้ำกัดเท้า
5. ราก ยาแก้พยาธิ ยาแก้ฝีเปื่อยผุพัง ยาแก้บวม
6. ดอก ยาแก้พยาธิ ยาแก้บวม
7. ผล ยาแก้พยาธิ ยาแก้บวม
8. ยางจากผล ยาแก้ท้องร่วง ยาแก้แผลน้ำกัดเท้า

วิธีการใช้ :

1. ยาบำรุงธาตุ ช่วยทำให้เกิดกำลัง ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ยาแก้อาเจียน นำเปลือกต้นเปลือกต้นประมาณ 4-6 ชิ้น นำมาต้มกับน้ำ 1 ลิตร ใช้ดื่มกินต่างน้ำ
2. ยาแก้อาเจียน ยาแก้ปวดฟัน ยาแก้ท้องร่วง ยาแก้บิด ยาสมานแผล ยาแก้บวม นำเปลือกรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
3. ยาบำรุงธาตุ ช่วยย่อยอาหาร นำเนื้อไม้มาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
4. ยาแก้ท้องเดิน ยาแก้บิด ยาสมานแผล ยาแก้แผลน้ำกัดเท้า นำยางจากต้นมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
5. ยาแก้พยาธิ ยาแก้ฝีเปื่อยผุพัง ยาแก้บวม นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
6. ยาแก้พยาธิ ยาแก้บวม นำดอกมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
7. ยาแก้พยาธิ ยาแก้บวม  นำผลมารับประทาน
8. ยาแก้ท้องร่วง ยาแก้แผลน้ำกัดเท้า นำยางจากผลมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน

ถิ่นกำเนิด :
ตะโกสวนเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

.