ชื่อสมุนไพร : ไฟเดือนห้า
ชื่อเรียกอื่นๆ : คำแค่ (แม่ฮ่องสอน), บัวลาแดง (เชียงใหม่), ค่าน้ำ, เด็งจ้อน (ลำปาง), ไม้จีน (ประจวบคีรีขันธ์), ดอกไม้เมืองจีน, ไม้เมืองจีน (สุราษฎร์ธานี), เทียนแดง (ภาคกลาง), เทียนใต้ (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), เหลียนเซิงกุ้ยจื่อฮวา และ จิงเฟิ่งฮวา (จีนกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Asclepias curassavica L.
ชื่อสามัญ : Bastard Ipecacuanha, Butterfly Weed, Blood Flower, Milkweed และ Silkweed
วงศ์ : APOCYNACEAE
ไฟเดือนห้าจัดเป็นพรรณไม้ที่ถูกนำเข้ามาปลูกและขยายพันธุ์ในประเทศไทยนานแล้ว โดยขึ้นเป็นวัชพืชทั่วไป ส่วนใหญ่นิยมปลูกเป็นประดับเป็นกลุ่มหลายๆ ต้น ตามบ้าน ตามสำนักงาน และตามสวนสาธารณะทั่วไป เพราะดอกมีสีสันสวยงาม และขนที่หุ้มเมล็ดสามารถนำไปใช้ยัดหมอนแทนการใช้นุ่น ทำให้หมอนนุ่มหนุนนอนได้สบายไม่แพ้การยัดนุ่นแม้แต่น้อย พบสารสำคัญในต้นไฟเดือนห้า ได้แก่ Ascurogenin, Asclepin, Calotropin, Curassvicin เป็นต้น ซึ่งสาร Calotropin มีฤทธิ์ยับยั้งเซลล์มะเร็งในโพรงจมูกที่อยู่นอกตัวของสัตว์ลอง จากการทดลองยังพบว่าสาร Ascurogenin, Asclepin และ Curassicin มีฤทธิ์กระตุ้นหัวใจของกระต่ายทดลอง ทำให้หัวใจของกระต่ายมีการบีบตัวแรงขึ้น และยางจากต้นไฟเดือนห้ามีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อราบางชนิดด้วย
ลักษณะสมุนไพร :
ไฟเดือนห้าเป็นพรรณไม้ล้มลุก มีอายุหลายปี ลำต้นมีความสูงได้ประมาณ 40-60 เซนติเมตร และอาจสูงได้ถึง 1 เมตร ตามกิ่งอ่อนและก้านดอกมีขน กิ่งและก้านมียางสีขาวคล้ายน้ำนมอยู่ภายใน ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้าม ก้านใบสั้น ลักษณะของใบเป็นรูปใบหอกยาวหรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก ปลายแหลม ขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1-3.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 7-13 เซนติเมตร ออกดอกเป็นช่อกระจุกที่ง่ามใบและที่ปลายกิ่ง ช่อหนึ่งมีดอกประมาณ 7-20 ดอก ก้านช่อดอกยาวประมาณ 3.5-6 เซนติเมตร มีขนสั้นนุ่มปกคลุม ดอกเป็นสีแดง ยาวเกือบ 1 เซนติเมตร กลีบดอกมีลักษณะพับงอ และมีรยางค์รูปมงกุฎหรือกระบังรอบสีเหลืองหรือส้มยื่นออกมา ดอกหนึ่งจะมีกลีบดอก 5 กลีบ มีเกสรเพศผู้ 5 อัน ผลมีลักษณะเป็นรูปทรงยาวคล้ายรูปกระสวย ยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร เมื่อแก่จะแตกออกได้ ภายในมีเมล็ดสีน้ำตาลเข้ม ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปไข่แบนและมีขนยาวสีขาว เมล็ดมีขนาดยาวประมาณ 6-7 มิลลิเมตร และกระจุกขนยาวประมาณ 2-4 เซนติเมตร
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, ใบ, ทั้งต้น และ เมล็ด
สรรพคุณทางยา :
- ราก ทำให้อาเจียน ช่วยแก้เต้านมอักเสบ แก้อาการปวดประจำเดือน ยาแก้ฟกช้ำจากการหกล้ม รักษาฝีหนองภายนอก รักษากระดูกร้าว หรือกระดูกหัก
- ใบ ยาขับพยาธิ พยาธิไส้เดือน ช่วยรักษาหนองใน ยาฆ่าเชื้อโรคเรื้อน แก้พิษฝี
- ทั้งต้น ยาบำรุงธาตุไฟ แก้เลือดทำพิษในเรือไฟ ช่วยแก้โรคหัวใจอ่อน ยาแก้ไข้ตัวเย็นหมดสติ ไข้ตรีโทษ ทำให้อาเจียน ยาแก้บิด รักษาแผลในลำไส้ กระเพาะอาหาร รวมถึงแผลในมดลูก ยาขับประจำเดือนของสตรี
- เมล็ด ยาบำรุงให้ร่างกายอบอุ่น ยาขับพิษเลือดในเดือนอยู่ไฟ ช่วยแก้โรคหัวใจอ่อน ช่วยแก้อาการเหงื่อออกมากไม่รู้ตัว ช่วยแก้เต้านมอักเสบ ยาขับประจำเดือนของสตรี ยาแก้ปวดประจำเดือนเช่นเดียวกัน ยาแก้ปวด แก้อักเสบ ห้ามเลือด รักษาฝีหนองภายนอก แก้โรคผิวหนังผดผื่นคัน กลากเกลื้อน
วิธีการใช้ :
- ทำให้อาเจียน นำรากมาต้มกับน้ำแล้วดื่มรับประทาน
- ช่วยแก้เต้านมอักเสบ รักษากระดูกร้าว หรือกระดูกหัก ยาแก้ฟกช้ำจากการหกล้ม รักษาฝีหนองภายนอก นำรากสดตำพอกบริเวณที่เป็น
- แก้อาการปวดประจำเดือน นำรากสด 35 กรัม และเมล็ดพริกไทย 10 กรัม นำมารวมกันต้มกับน้ำรับประทาน
- ยาขับพยาธิ พยาธิไส้เดือน ช่วยรักษาหนอง ยาฆ่าเชื้อโรคเรื้อน แก้พิษฝี นำใบสดนำมาคั้นเอาแต่น้ำดื่ม
- ยาบำรุงธาตุไฟ แก้เลือดทำพิษในเรือไฟ ช่วยแก้โรคหัวใจอ่อน ยาแก้ไข้ตัวเย็นหมดสติ ไข้ตรีโทษ ทำให้อาเจียน ยาแก้บิด รักษาแผลในลำไส้ กระเพาะอาหาร รวมถึงแผลในมดลูก ยาขับประจำเดือนของสตรี นำลำต้นสดมาต้มกับน้ำแล้วดื่มรับประทาน
- ยาบำรุงให้ร่างกายอบอุ่น ยาขับพิษเลือดในเดือนอยู่ไฟ ช่วยแก้โรคหัวใจอ่อน ช่วยแก้อาการเหงื่อออกมากไม่รู้ตัว ช่วยแก้เต้านมอักเสบ ยาขับประจำเดือนของสตรี ยาแก้ปวดประจำเดือนเช่นเดียวกัน ยาแก้ปวด แก้อักเสบ ห้ามเลือด รักษาฝีหนองภายนอก แก้โรคผิวหนังผดผื่นคัน กลากเกลื้อน นำเมล็ดประมาณ 6-10 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทาน
ถิ่นกำเนิด :
ไฟเดือนห้าเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกาเขตร้อน
.
