ชื่อสมุนไพร : มะเกี๋ยง
ชื่อเรียกอื่นๆ : หว้าส้ม และ หว้าน้ำ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cleistocalyx nervosum var. paniala
ชื่อสามัญ : Sunrose Willow และ Creeping Water Primrose
วงศ์ : MYRTACEAE
มะเกี๋ยงเป็นผลไม้พื้นเมืองตามภาคเหนือของประเทศไทย โดยลักษณะของผลจะคล้ายกันกับลูกหว้าแต่มีขนาดที่เล็กกว่าและมีสีออกม่วงแดง อีกทั้งรสจะออกเปรี้ยวมากกว่าลูกหว้า ส่วนใหญ่นิยมนำผลมาทำเป็นสินค้าแปรรูปได้หลายชนิด เช่น ไวน์ น้ำผลไม้ และแยม เนื่องจากมีสีตามธรรมชาติที่ให้กลิ่นหอมและรสชาติออกเปรี้ยวอมหวาน ทั้งยังมีคุณประโยชน์ต่างๆมากมายที่อุดมไปด้วยวิตามินซีมีส่วนช่วยป้องกันโรคหวัดและโรคภูมิแพ้ นอกจากนี้ยังมีคุณค่าทางโภชนาการประกอบไปด้วยคาร์โบไฮเดรต น้ำตาล วิตามินบี1 วิตามินบี2 เหล็ก และแคลเซียม จากการศึกษาพบว่าผลของมะเกี๋ยงมีสารที่สำคัญอยู่หลายตัว เช่น สารประกอบฟีนอลิกที่มีคุณสมบัติในการต่อต้านอนุมูลอิสระ รวมไปถึงเปลือกของมะเกี๋ยงยังพบสารกลุ่มโพลีฟีนอลและแทนนินซึ่งสารทั้งสองจะทำหน้าที่จับการกระตุ้นการเกิดมะเร็งที่เป็นอนุมูลอิสระจึงช่วยป้องกันการเกิดโรคมะเร็งได้ สอดคล้องกับงานวิจัยของคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ที่เปิดเผยว่าเนื้อมะเกี๋ยงมีฤทธิ์ปกป้องตับและฤทธิ์ต้านมะเร็งในหลอดทดลองและสัตว์ทดลองได้ดีส่งผลให้นำไปต่อยอดวิจัยกับคนต่อไป
ลักษณะสมุนไพร :
มะเกี๋ยงเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ โดยลำต้นค่อนข้างสูงประมาณ 15-20 เมตร และต้นที่โตเต็มที่อาจมีเส้นรอบวงของลำต้นมากกว่า 1.5 เมตร ลำต้นมีลักษณะตรง เปลือกลำต้นมีสีเทาหรือสีน้ำตาลปนเทาเปลือกนอกค่อนข้างเรียบหรือแตกเป็นร่องตื้นตามแนวยาว เปลือกชั้นนอกล่อนหลุดออกเป็นแผ่นบางๆ เปลือกชั้นในมีสีน้ำตาลอ่อนปนชมพู เมื่อแห้งจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล เนื้อไม้สีขาวนวลหรือเหลืองอ่อน มีความแข็งปานกลาง เรือนยอดเป็นพุ่มทรงกระบอกเส้นผ่าศูนย์กลาง 8-5 เมตร แตกกิ่งก้านปานกลาง ผิวกิ่งอ่อนเรียบสีเขียวหรือสีเขียวปนน้ำตาลมีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยม ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงตรงข้ามกันลักษณะ รูปใบหอกหรือรูปมนรีมีความกว้าง 8-12 ซม. และความยาว 20-30 ซม. ปลายใบและโคนใบแหลม ขอบใบเรียบเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบเกลี้ยงค่อนข้างหนามีสีเขียว ใบอ่อนสีน้ำตาลแดงอมเขียว ก้านใบยาว ดอกมีสีเหลืองนวล ออกเป็นช่อที่ด้านข้างของกิ่ง ช่อดอกยาว 10-14 ซม. ดอกย่อยมีจำนวน 30-40 ดอก กลีบเลี้ยง 4 กลีบ สีเขียวอ่อนเชื่อมติดกับฐานรองดอกรูปกรวย กลีบดอก 4 กลีบ รูปซ้อน เกสรเพศผู้สีเหลืองนวลจำนวนมากเส้นผ่านศูนย์กลางของดอก 1.4-2 ซม. ผลเป็นผลสดสีเขียวแบบมีเนื้อนุ่มเมล็ดเดียว รูปไข่แกมรูปขอบขนาน เมื่อสุกสีแดงถึงม่วงแดงหรือสีม่วงดำ รสเปรี้ยวอมฝาด มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว เมล็ดมีเนื้อนุ่มห่อหุ้ม เมล็ดรูปรี สีน้ำตาลอ่อน
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ผล
สรรพคุณทางยา :
- ผล ลดการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด รักษาโรคมะเร็ง ชะลอความเสื่อมของร่างกายเสริมสร้างกระดูกและฟัน ควบคุมการหดตัวและคลายตัวของกล้ามเนื้อ รักษาสภาพของเยื่อบุผิวที่อวัยวะต่างๆ บำรุงประสาท ป้องกันโรคเหน็บชา ป้องกันโรคปากนกกระจอก ป้องกันโรคข้ออักเสบ รักษาโรคความจำเสื่อม รักษาโรคพาร์กินสัน ช่วยในการดูดซึมวิตามินบี12 ช่วยให้เลือดแข็งตัวขณะที่เกิดบาดแผลเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง ควบคุมการหดตัวและคลายตัวของกล้ามเนื้อทั้งการเต้นของหัวใจ วิตามินเอ จะช่วยในการพัฒนาอวัยวะต่างๆ ของร่างกายรักษาสภาพของเยื่อบุผิวที่อวัยวะต่างๆ วิตามินบี1 ช่วยบำรุงประสาทและป้องกันโรคเหน็บชา วิตามินบี2 ช่วยป้องกันโรคปากนกกระจอก วิตามินอี ช่วยในการลดหรือป้องกันการเกิดโรคหัวใจและต้อกระจก ป้องกันโรคข้ออักเสบ ชลอการแก่ก่อนวัย เสริมสร้างกระดูก โรคความจำเสื่อม โรคเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกติ โรคพาร์กินสัน อีกทั้งยังช่วยสังเคราะห์acetylcholine ซึ่งเป็นสารที่จำเป็นสำหรับการถ่ายทอดและส่งสัญญาณของเซลล์ประสาทนอกจากนี้ยังช่วยในการดูดซึมวิตามินบี12และช่วยให้เลือดแข็งตัวขณะที่เกิดบาดแผล
วิธีการใช้ :
- ลดการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด รักษาโรคมะเร็ง ชะลอความเสื่อมของร่างกายเสริมสร้างกระดูกและฟัน ควบคุมการหดตัวและคลายตัวของกล้ามเนื้อ รักษาสภาพของเยื่อบุผิวที่อวัยวะต่างๆ บำรุงประสาท ป้องกันโรคเหน็บชา ป้องกันโรคปากนกกระจอก ป้องกันโรคข้ออักเสบ รักษาโรคความจำเสื่อม รักษาโรคพาร์กินสัน ช่วยในการดูดซึมวิตามินบี12 ช่วยให้เลือดแข็งตัวขณะที่เกิดบาดแผล นำผลมารับประทานสดๆ หรือคั้นเป็นน้ำ ดื่มรับประทาน
ถิ่นกำเนิด :
มะเกี๋ยงเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศอินเดียและบังกลาเทศ
.
