ชื่อสมุนไพร : โพธิ์ศรี
ชื่อเรียกอื่นๆ : โพธิ์ทะเล, โพทะเล, โพธิ์ฝรั่ง, โพฝรั่ง, โพศรี (บุรีรัมย์), ทองหลางฝรั่ง (กรุงเทพฯ), โพธิ์ศรีมหาโพธิ์, โพศรีมหาโพ (ไทย), โพธิ์อินเดีย และ โพธิ์หนาม
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Hura crepitans Linn.
ชื่อสามัญ : Sand Box Tree, Portia Tree, Umbrella Tree, Monkey Pistol และ Monkey’s dinner Bell
วงศ์ : EUPHORBIACEAE
โพธิ์ศรีเป็นพรรณไม้ที่ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด กิ่งก้านมีลักษณะแผ่กว้าง ลำต้นและกิ่งใหญ่จะมีหนามเตี้ยๆ บนเต้าแบนๆ ขึ้นกระจายอยู่ทั่วไป และมียางสีขาว ในประเทศไทยมักนิยมปลูกเป็นไม้ร่ม และปลูกเป็นไม้ประดับตามสวนสาธารณะและวัดวาอาราม ในสมัยก่อนจะมีการนำผลที่ยังสุกมาต้ม เจาะรู แล้วนำมาตากให้แห้ง บรรจุทรายไว้ในผล ใช้สำหรับซับหมึกจากปากกา จึงเป็นที่มาของชื่อ sand box tree ประโยชน์ของโพธิ์ศรี เนื้อไม้มีคุณภาพดี แต่ไม่มีความทนทานมากนัก สามารถนำมาใช้ทำเฟอร์นิเจอร์ได้ ยางใช้เป็นยาเบื่อปลา หรือใช้อายลูกดอก ผลและเมล็ดมีฤทธิ์ในการฆ่าแมลง
ลักษณะสมุนไพร :
โพธิ์ศรีเป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดกลางที่มีความสูงได้ประมาณ 15 เมตร และในถิ่นกำเนิดอาจมีความสูงได้ถึง 45 เมตร กิ่งก้านมีลักษณะแผ่กว้าง ลำต้นและกิ่งใหญ่จะมีหนามเตี้ยๆ บนเต้าแบนๆ ขึ้นกระจายอยู่ทั่วไป และมียางสีขาว ใบมีลักษณะเป็นรูปหัวใจคล้ายใบโพธิ์ ปลายใบแหลมยาว โคนใบเป็นรูปหัวใจ ส่วนขอบใบหยักเป็นซี่ฟันห่างๆ ใบมีขนาดยาวประมาณ 7-21 เซนติเมตร แผ่นใบเกลี้ยง มีขนตามเส้นกลางใบด้านล่าง เส้นใบมองเห็นได้ชัดเจน มีเส้นแขนงใบข้างละ 11-16 เส้น โค้งจรดกัน ก้านใบยาวประมาณ 6-22 เซนติเมตร หูใบเป็นรูปใบหอก ยาวประมาณ 0.7-1.5 เซนติเมตร หลุดร่วงได้ง่าย ออกดอกเป็นช่อสีเขียวแล้วเปลี่ยนเป็นสีแดง ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียจะอยู่บนต้นเดียวกัน โดยดอกเพศผู้จะเป็นสีแดงเข้มเป็นช่อดอกยาว ส่วนดอกเพศเมียจะมีรูปร่างกลมแบนเป็นรูปเห็ดขนาดเล็ก ช่อดอกเพศผู้ยาวประมาณ 1.5-4.5 เซนติเมตร ก้านช่อหนา ยาวได้ประมาณ 1.2-8 เซนติเมตร ดอกเพศเมียมีดอกเดียวอยู่ที่โคนก้าน ส่วนดอกเพศผู้มีจำนวนมาก ก้านดอกยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร เกสรเพศผู้มีประมาณ 10-20 อัน เรียง 2-3 วง เรียงสู่ด้านปลาย อับเรณูมีขนาดเล็ก ยาวได้ประมาณ 0.5 มิลลิเมตร ดอกเพศเมียก้านดอกจะยาวประมาณ 1.2 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงมีลักษณะเป็นรูปถ้วย ผลเป็นแบบแคปซูลมีลักษณะค่อนข้างกลมแป้น แบ่งออกเป็นกลีบเท่าๆ กัน ประมาณ 14-16 กลีบ รูปทรงคล้ายฟักทอง มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 8 เซนติเมตร และสูงประมาณ 3-5 เซนติเมตร ก้นและผลบุ๋มทั้งสองด้าน เปลือกผลแข็งและหนา เมื่อแก่จะมีเมล็ด
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : เปลือกต้น, ยาง และ เมล็ด
สรรพคุณทางยา :
- เปลือกต้น ทำให้อาเจียน ยาถ่ายอย่างแรง
- ยาง ทำให้อาเจียน ยาถ่ายอย่างแรง ยารักษาเท้าช้าง
- เมล็ด ทำให้อาเจียน ยาถ่ายอย่างแรง
วิธีการใช้ :
- ทำให้อาเจียน ยาถ่ายอย่างแรง นำเปลือกต้นมาต้มน้ำ ดื่มรับประทาน
- ทำให้อาเจียน ยาถ่ายอย่างแรง นำยางมาต้มกับน้ำดื่ม ดื่มรับประทาน
- ยารักษาเท้าช้าง นำยามาทาบริเวณที่เป็นแผล
- ทำให้อาเจียน ยาถ่ายอย่างแรง นำเมล็ดมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
ถิ่นกำเนิด :
โพธิ์ศรีเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกากลางและอเมริกาใต้ ในแถบประเทศนิคารากัวจนถึงเปรู
.
