ชื่อสมุนไพร : เทียนเกล็ดหอย
ชื่อเรียกอื่นๆ : ไซเลียม ฮักส์
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Plantago ovata Forskal, Plantago psyllium Linn.
ชื่อสามัญ : Psyllium Seed, Blonde Psyllium Seed, Ispaghula Seed, Psyllium Husk และ Psyllium Seed Husk
วงศ์ : PLANTAGINACEAE
เทียนเกล็ดหอยเป็นพรรณไม้ล้มลุก ในปัจจุบันได้แพร่กระจายพันธุ์ไปทั่วโลก เมล็ดเทียนเกล็ดหอยจัดอยู่ในเครื่องยาไทยที่เรียกว่า “พิกัดเทียน” (อยู่ในพิกัดเทียนทั้ง 9) ซึ่งพิกัดเทียนจะประกอบไปด้วย “พิกัดเทียนทั้ง 5” (เทียนขาว, เทียนดำ, เทียนแดง เทียนข้าวเปลือก และเทียนตาตั๊กแตน), “พิกัดเทียนทั้ง 7” (เพิ่มเทียนสัตตบุษย์ และเทียนเยาวพาณี), และ “พิกัดเทียนทั้ง 9” (เพิ่มเทียนเกล็ดหอย และเทียนตากบ) มีสรรพคุณโดยรวม คือ เป็นยาบำรุงโลหิต แก้อาเจียน ช่วยขับลม ขับเสมหะ แก้นิ่ว แก้ระดูขาว แก้แพ้ท้อง แก้อาการท้องผูก และใช้ตำรับยาหอม .เมล็ดเทียนเกล็ดหอยยังจัดอยู่ในกลุ่มยารักษาอาการทางระบบไหลเวียนโลหิต ปรากฏอยู่ในตำรับ “ยาหอมเทพจิตร” และตำรับ “ยาหอมนวโกฐ” ซึ่งมีส่วนประกอบของเทียนเกล็ดหอยอยู่ในพิกัดเทียนทั้ง 9 ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นๆ อีกในตำรับ โดยเป็นตำรับยาที่มีสรรพคุณในการแก้ลมวิงเวียน หน้ามืดตาลาย ใจสั่น คลื่นเหียนอาเจียน แก้ลมจุกแน่นในท้อง ข้อห้ามใช้สมุนไพรชนิดนี้ในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของทางเดินอาหาร เช่น การบีบตัวผิดปกติ มีการผ่าตัดทางเดินอาหาร ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน นอกจากนี้การใช้เทียนเกล็ดหอยก็อาจทำให้เกิดอาการแพ้หลังจากรับประทานเมล็ดได้ และการรับประทานเมล็ดก่อนอาหารจะทำให้ไม่อยากอาหาร อาจทำให้เกิดภาวะขาดอาหารได้
ลักษณะสมุนไพร :
เทียนเกล็ดหอยเป็นพืชล้มลุก ลำต้นตั้งต้นมีแขนงมาก ลำต้นมีสีเขียวเข้ม ใบเทียนเกล็ดหอยมีลักษณะแคบยาว เป็นรูปขอบขนาน ขอบใบเรียบหรือหยัก ผิวใบมีขนนุ่ม ดอกเทียนเกล็ดหอย ออกดอกเป็นช่อรูปทรงกระบอก ก้านยาว ดอกเป็นสีเขียวอมน้ำตาล ผลเป็นกระเปาะแตกได้ เมล็ดมีลักษณะเป็นรูปรี รูปไข่หรือรูปไข่แกมขอบขนาน แบนคล้ายเรือ ลักษณะด้านนอกนูนด้านในเว้า ผิวมันลื่นเรียบไม่มีขน เมล็ดเป็นสีน้ำตาลหรือสีน้ำตาลอมชมพู มีขนาดกว้างประมาณ 1.1-1.7 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 2.2-3.1 มิลลิเมตร เปลือกเมล็ดจะพองตัวเป็นเมือกเมื่อถูกความชื้น ผงจากเมล็ดจะเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือสีน้ำตาลอมชมพู มีรสร้อน ขม และหอม เมื่อถูกน้ำจะพองตัวเป็นเมือกเหมือนเมล็ดแมงลัก
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : เมล็ด
สรรพคุณทางยา :
- เมล็ด บำรุงโลหิต แก้โลหิตจาง บำรุงกำลังและเส้นเอ็น ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด กระตุ้นการหลั่งอินซูลิน ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอล ลดไขมันในเลือด ลดการอุดตันของหลอดเลือด แก้ลมวิงเวียน หน้ามืดตาลาย แก้ลมขึ้นเบื้องสูง ช่วยแก้คลื่นเหียน ช่วยขับเสมหะ แก้บิดเรื้อรัง ช่วยทำให้อุจจาระลื่นและเป็นยาระบายชนิดเพิ่มกากอาหาร แก้ท้องเดิน แก้บิด แก้โรคเกี่ยวกับไต ระงับพิษ แก้การอักเสบของเยื่ออ่อนภายใน ช่วยแก้อาการชาตามปลายมือปลายเท้าเนื่องจากเลือดเดินไม่สะดวก ช่วยแก้มือเท้า แก้ลมวิงเวียน หน้ามืดตาลาย ใจสั่น คลื่นเหียนอาเจียน แก้ลมจุกแน่นในท้อง
วิธีการใช้ :
- บำรุงโลหิต แก้โลหิตจาง บำรุงกำลังและเส้นเอ็น ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด กระตุ้นการหลั่งอินซูลิน ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอล ลดไขมันในเลือด ลดการอุดตันของหลอดเลือด แก้ลมวิงเวียน หน้ามืดตาลาย แก้ลมขึ้นเบื้องสูง ช่วยแก้คลื่นเหียน ช่วยขับเสมหะ แก้บิดเรื้อรัง ช่วยทำให้อุจจาระลื่นและเป็นยาระบายชนิดเพิ่มกากอาหาร แก้ท้องเดิน แก้บิด แก้โรคเกี่ยวกับไต ระงับพิษ แก้การอักเสบของเยื่ออ่อนภายใน ช่วยแก้อาการชาตามปลายมือปลายเท้าเนื่องจากเลือดเดินไม่สะดวก ช่วยแก้มือเท้า แก้ลมวิงเวียน หน้ามืดตาลาย ใจสั่น คลื่นเหียนอาเจียน แก้ลมจุกแน่นในท้อง นำเมล็ดแก่แห้งมาแช่ในน้ำให้พองตัว แล้วดื่ม ขนาดที่ใช้ประมาณ 7.5 กรัม[1] ส่วนการใช้ตาม [4] ผู้ใหญ่ให้ใช้เมล็ดครั้งละ 5-10 กรัม วันละ 3 ครั้ง ส่วนเด็กให้ใช้เมล็ดเพียงครั้งละ 3 กรัม วันละ 3 ครั้ง โดยนำมาแช่ในน้ำอุ่นให้เมล็ดพองตัวเต็มที่ก่อนแล้วจึงค่อยรับประทาน
ถิ่นกำเนิด :
เทียนเกล็ดหอยเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในแถบทวีปอเมริกาเหนือ ประเทศนิวซีแลนด์
.
