ชื่อสมุนไพร : สนทราย
ชื่อเรียกอื่นๆ : สนหางสิงห์ (เลย), สนดง, สนหิน, เสียวน้อย (อุบลราชธานี), สนหอม (จันทบุรี), สนขี้ไก่ (กาญจนบุรี), ปอโฮ่งรุห์, สนเล็ก, สนสร้อย (นครศรีธรรมราช), สนนา (สุราษฎร์ธานี), ก้านถินแดง, สน (พังงา), สนเทศ (ปัตตานี), กังซง และ ซือหลิ่ว (จีนกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Baeckea frutescens L.
ชื่อสามัญ : –
วงศ์ : MYRTACEAE
สนทรายเป็นพรรณไม้ที่ในประเทศไทยพบได้ทางภาคตะวันออก ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และทางภาคใต้ ตามป่าไม่ผลัดใบ ป่าหญ้า ป่าชายหาด ป่าเสม็ดที่เป็นทุ่งหญ้า ตามยอดเขาที่เป็นหินทรายทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตามที่โล่งบนยอดเขาทางภาคใต้ หรือในดินปนทรายตามแนวชายฝั่งทั่วไป ที่ระดับความสูงจนถึงประมาณ 1,800 เมตร น้ำมันหอมระเหยจากใบที่ได้จากการกลั่นจะมีสีเหลืองอ่อน มีกลิ่นคล้ายกับลาเวนเดอร์ อาจนำมาใช้ทำน้ำหอมและสบู่ได้ ในเวียดนามจะใช้ต้นสนทรายนำมาทำเป็นไม้กวาด
ลักษณะสมุนไพร :
สนทรายเป็นไม้พุ่มจำพวกสน แตกกิ่งก้านสาขาเป็นจำนวนมาก มีความสูงของต้นประมาณ 5 เมตร ล้ำต้นเป็นสีเทาอมน้ำตาล เนื้อไม้เป็นสีน้ำตาล มีความแข็งแรงทนทาน กิ่งแตกเป็นเนื้อมีขนสีน้ำตาลแดง ลักษณะของกิ่งมักลู่ลง กิ่งมีสีน้ำตาลอ่อน เรียวยาว เปลือกแตกเป็นขุย ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามเป็นคู่ๆ ใบมีลักษณะเป็นเส้นพุ่มห้อย อยู่รวมกันเป็นกระจุก หลังใบเป็นร่อง ส่วนท้องใบงอเล็กน้อย โคนเป็นครีบ มีกลิ่นหอม ก้านใบสั้นหรือไม่มีก้านใบ ลักษณะของใบคล้ายกับใบสนเข็ม ออกดอกเป็นดอกเดี่ยวหรือออกเป็นกระจุกสั้นๆ ที่ง่ามใบ มีดอกย่อยประมาณ 2-3 ดอก มีสมมาตรแนวรัศมี ก้านดอกสั้น ดอกมีขนาดเล็กสีขาว กลีบดอกมี 5 กลีบ แต่ละกลีบยาวไม่เกิน 2 มิลลิเมตร กลีบเลี้ยงแยกออกเป็น 2 แฉก หุ้มติดโคนกลีบดอก ดอกมีเกสรเพศผู้ประมาณ 8-10 อัน ผลมีขนาดเล็ก ลักษณะของผลเป็นรูปถ้วย กลีบเลี้ยงและเกสรเพศเมียติดทน สีน้ำตาล เมื่อแห้งแล้วจะแตกกลางพู ภายในผลพบเมล็ดรูปเป็นเหลี่ยม เมล็ดมีขนาดเล็กและมีจำนวนมาก ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปไต
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ใบ, ราก และ ลำต้น
สรรพคุณทางยา :
- ใบ ยาบำรุงธาตุ บำรุงหัวใจ ยาแก้พิษร้อนภายใน แก้อาการไอ ยาแก้อาการร้อนในกระหายน้ำ บรรเทาอาการลมแดด ยาช่วยขับลม แก้โรคผิวหนัง กลากเกลื้อน ผดผื่นคัน แก้ออกหัด แก้แผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก ยาแก้ปวด แก้บวมช้ำ ฟกช้ำดำเขียว แก้ไข้ปวดเมื่อยตามร่างกาย
- ราก ยาแก้อาการหน้ามืด วิงเวียน ยาแก้พิษร้อนภายใน แก้ไข้หวัดตัวร้อน แก้อาการไอ ยาแก้อาการปวดกระเพาะ ยาเย็น ไม่มีพิษ ช่วยแก้ปัสสาวะกะปริบกะปรอย แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ช่วยขับนิ่วในทางเดินปัสสาวะ
- ลำต้น ยาแก้อาการหน้ามืด วิงเวียน ยาแก้พิษร้อนภายใน แก้อาการไอ ยาเย็น ยาขับปัสสาวะ ช่วยแก้ปัสสาวะกะปริบกะปรอย แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ช่วยขับนิ่วในทางเดินปัสสาวะ แก้ปวดหลัง ปวดเอว
วิธีการใช้ :
- ยาบำรุงธาตุ บำรุงหัวใจ ยาแก้พิษร้อนภายใน แก้อาการไอ ยาแก้อาการร้อนในกระหายน้ำ บรรเทาอาการลมแดด ยาช่วยขับลม แก้โรคผิวหนัง กลากเกลื้อน ผดผื่นคัน แก้ออกหัด แก้แผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก ยาแก้ปวด แก้บวมช้ำ ฟกช้ำดำเขียว แก้ไข้ปวดเมื่อยตามร่างกาย นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ ตำพอกแผล
- ยาแก้อาการหน้ามืด วิงเวียน ยาแก้พิษร้อนภายใน แก้ไข้หวัดตัวร้อน แก้อาการไอ ยาแก้อาการปวดกระเพาะ ยาเย็น ไม่มีพิษ ช่วยแก้ปัสสาวะกะปริบกะปรอย แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ช่วยขับนิ่วในทางเดินปัสสาวะ นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- ยาแก้อาการหน้ามืด วิงเวียน ยาแก้พิษร้อนภายใน แก้อาการไอ ยาเย็น ยาขับปัสสาวะ ช่วยแก้ปัสสาวะกะปริบกะปรอย แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ช่วยขับนิ่วในทางเดินปัสสาวะ แก้ปวดหลัง ปวดเอว นำลำต้นมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
ถิ่นกำเนิด :
สนทรายเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในเอเชียและโอเชียเนีย ประเทศอินเดีย พม่า เวียดนาม มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ จีน เกาะบอร์เนียว สุมาตรา และนิวกินี
.
