ชื่อสมุนไพร : ว่านชักมดลูก
ชื่อเรียกอื่นๆ : ว่านทรหด, ว่านพระยาหัวศึก, ว่านการบูรเลือด และ ว่านชักมดลูกตัวเมีย
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Curcuma xanthorrhiza Roxb.
ชื่อสามัญ : –
วงศ์ : ZINGIBERACEAE

ว่านชักมดลูกเป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่งที่ปลูกมากในจังหวัดเลย และเพชรบูรณ์ ว่านชักมดลูกตามสรรพคุณตำรารายาไทยนั้นจะใช้ว่านชักมดลูกตัวเมียเป็นหลัก เพราะมีสรรพคุณรักษาอาการต่างๆของสตรี ไม่ว่าจะเป็นอาการประจำเดือนมาไม่เป็นปกติ ปวดท้องประจำเดือน ตกขาว จากสรรพคุณดังกล่าวนักวิจัยกล่าวว่าน่าจะมีฤทธิ์คล้ายฮอร์โมนเพศหญิงหรือ เอสโตรเจน ซึ่งมีงานวิจัยได้พบว่าว่านชักมดลูกตัวเมียจะออกฤทธิ์ได้เป็นอย่างดีเพราะมีสารออกฤทธิ์ในกลุ่มไดแอริลเฮปตานอยด์ แม้จะมีโครงสร้างไม่เหมือนกับฮอร์โมนเอสโตรเจนก็ตาม และเรียกสารชนิดนี้ว่า ไฟโตเอสโตรเจน ซึ่งมีฤทธิ์คล้ายกับฮอร์โมนเอสโตรเจน ซึ่งวงการแพทย์ต่างก็ยอมรับว่าสารกลุ่มไฟโตเอสโตรเจนมีประสิทธิภาพในการรักษาสุขภาพต่างๆของสตรีวัยทองได้เป็นอย่างดี

ลักษณะสมุนไพร :
ว่านชักมดลูกเป็นไม้ล้มลุกจำพวกขิง มีความสูงถึง 1 เมตร ลำต้นเป็นหัวอยู่ใต้ดิน หัวใต้ดินขนาดใหญ่ อาจยาวถึง 10 เซนติเมตร รูปทรงกลมจึงถึงรูปรี ผิวเปลือกนอกสีส้มอ่อน หรือสีขาวนวล เนื้อในสีส้มหรือส้มแดง ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับ ออกเป็นกระจุกเหนือดิน รูปวงรีหรือรูปวงรีแกมใบหอกกว้าง 15 – 20 เซนติเมตร ยาว 40 – 90 เซนติเมตร ปลายใบแหลมเป็นติ่งยาว ขอบใบเรียบ กลางใบมีแถบสีม่วงเข้มยาวตลอดใบ กว้างได้ถึง 10 เซนติเมตร  ก้านใบเป็นกาบยาวบริเวณกลางใบ ดอกออกเป็นช่อเชิงลดออกที่บริเวณกาบใบ รูปทรงกระบอก ลักษณะคล้ายดอกระเจียว แทงช่อออกจากเหง้าก่อนผลิใบ เมื่อดอกโรยแล้วจึงผลิใบ ดอกย่อยสีขาวอมเหลือง เกสรตัวผู้สีเหลือง ส่วนตัวที่เป็นหมันจะสีขาว กลีบปากสีเหลืองมีแถบสีเหลือมเข้มยาวลึกเข้าหากลางดอก ใบประดับด้านล่างสีขาวมีแต้มสีม่วงตรงปลายใบประดับด้านบนสีม่วงแกมขาว ก้านดอกยาว 15 – 20 เซนติเมตร กลีบดอกสีแดงอ่อน ใบประดับสีม่วง เกสรตัวผู้ที่เป็นหมัน แปรรูปคล้ายกลีบดอกสีเหลือง ผลแห้ง และแตก

ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, เหง้า และ หัว
สรรพคุณทางยา :

1. ราก แก้ท้องอืดเฟ้อ
2. เหง้า มดลูกเข้าอู่เร็วหลังจากการคลอดบุตร ทำให้ประจำเดือนมาปกติ ขับประจำเดือนในกรณีที่ประจำเดือนมาไม่ปกติ รักษาโรคมดลูกพิการปวดบวม แก้ปวดมดลูก แก้ริดสีดวงทวาร แก้ไส้เลื่อน ขับเลือด ขับลม ขับน้ำคาวปลา แก้โรคลม รักษาอาการอาหารไม่ย่อย
3. หัว แก้กระบังลม แก้กระษัย ปัสสาวะขุ่นข้น เบาหวาน เบาเหลือง เบาแดง รักษาอัมพาต มือตาย เท้าตาย แก้โรคมะเร็ง ช่วยลดอาการเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ แก้ปวดหน่วงท้องน้อย ทำให้ผิวพรรณผ่องใส หน้าอก ผิวหนังกระชับเต่งตึง ช่วยกระชับช่องคลอดภายในสตรี

วิธีการใช้ :

1. แก้ท้องอืดเฟ้อ นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
2. มดลูกเข้าอู่เร็วหลังจากการคลอดบุตร ทำให้ประจำเดือนมาปกติ ขับประจำเดือนในกรณีที่ประจำเดือนมาไม่ปกติ รักษาโรคมดลูกพิการปวดบวม แก้ปวดมดลูก แก้ริดสีดวงทวาร แก้ไส้เลื่อน ขับเลือด ขับลม ขับน้ำคาวปลา แก้โรคลม รักษาอาการอาหารไม่ย่อย นำเหง้ามาต้มกับน้ำดื่มรับประทาน
3. แก้กระบังลม แก้กระษัย ปัสสาวะขุ่นข้น เบาหวาน เบาเหลือง เบาแดง รักษาอัมพาต มือตาย เท้าตาย แก้โรคมะเร็ง ช่วยลดอาการเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ แก้ปวดหน่วงท้องน้อย ทำให้ผิวพรรณผ่องใส หน้าอก ผิวหนังกระชับเต่งตึง ช่วยกระชับช่องคลอดภายในสตรี นำหัวมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน

ถิ่นกำเนิด :
ว่านชักมดลูกเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินโดนีเซีย

.