ชื่อสมุนไพร : มะเขือพวง
ชื่อเรียกอื่นๆ : มะแคว้งกุลา (เหนือ), หมากแข้ง (อีสาน), มะเขือละคร (โคราช), เขือน้อย, เขือพวง, ลูกแว้ง, เขือเทศ (ใต้) และ มะแว้งช้าง (สงขลา)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Solanum torvum Swartz.
ชื่อสามัญ : Turkey Berry
วงศ์ : SOLANACEAE
มะเขือพวงเป็นพืชที่ขึ้นได้ทั่วไปในเขตร้อนและสามารถทนต่อโรคพืชต่างๆได้เป็นอย่างดีทำให้การปลูกมะเขือพวงไม่จำเป็นต้องใช้ยาฆ่าแมลง จึงมั่นใจได้ว่าการบริโภคมะเขือพวงนั้นจะปลอดภัยจากสารพิษอย่างแน่นอน คนส่วนใหญ่นิยมนำมะเขือพวงมาใช้ประกอบอาหารได้อย่างหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นเมนูแกงป่า แกงคั่วปลาไหล แกงอ่อมปลาดุก แกงเขียวหวาน น้ำพริกกะปิ น้ำพริกกุ้งสด ปลาร้าทรงเครื่อง ผัดเผ็ด เป็นต้น นอกเหนือจากนำมาประกอบอาหารเพื่อเพิ่มรสชาติแล้ว มะเขือพวงยังมีสรรพคุณด้านสมุนไพรที่ใช้รักษาโรคได้มากมาย ได้แก่ แก้ไอ ขับเสมหะ แก้ฟกช้ำ รักษาโรคความดันโลหิตสูง ลดระดับคอเลสเตอรอล ช่วยเจริญอาหาร ช่วยระบบขับถ่าย บำรุงธาตุ ช่วยให้โลหิตหมุนเวียนดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งสารโซลาโซดีน (Solasodine) ที่อยู่ในมะเขือพวงจัดเป็นสารที่สำคัญซึ่งมีส่วนช่วยต่อต้านโรคมะเร็งได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ยังมีสารเพกติน (Pectin) ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยดูดซับไขมันส่วนเกินและอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต รวมถึงสามารถควบคุมระดับน้ำตาลได้ดีจึงเหมาะกับผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวาน
ลักษณะสมุนไพร :
มะเขือพวงเป็นไม้พุ่มเตี้ยไม่สูงมาก สูงเพียง 1 – 2 เมตร คล้ายกับมะแว้ง ลำต้นตั้งตรงแข็งแรงและมีขนนุ่มขึ้นปกคลุม ลำต้นและใบมีหนามเล็กๆห่างๆ แตกกิ่งก้านสาขามาก เปลือกมีสีเขียวอมขาว ไม่มีรอยแตก ใบเป็นใบเดี่ยวแบบสลับรูปทรงรี ปลายใบแหลม ฐานใบมนกว้าง ผิวใบด้านล่างมีขนรูปสามเหลี่ยมปกคลุม เมื่อสัมผัสจะนุ่ม ใบมีความยาว 4 – 8 นิ้ว ดอกสีขาวเป็นช่อออกตามง่ามใบและปลายกิ่ง มีดอกย่อย 2-15 ดอก มีกลีบเลี้ยงและกลีบดอกอย่างละ 5 กลีบ ขณะบานเป็นรูปดาว 5 แฉก มีเกสรตัวผู้และตัวเมียติดอยู่กับหลอดของกลีบดอก ผลเป็นผลเดี่ยวเป็นพวงรูปร่างกลม ผิวเรียบสีเขียว เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 ซม. ผลสุกสีเหลืองส้ม ภายในเมล็ดเล็ก ๆมีจำนวนมาก ลักษณะแบน กลม ผิวเรียบ
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, ลำต้น, ใบ, ผลอ่อน และ เมล็ด
สรรพคุณทางยา :
- ราก ยาแก้ไข้ ขับเสมหะ รักษาเท้าที่แตกเป็นแผล หรือโรคตาปลา
- ลำต้น ยาช่วยย่อยอาหาร ขับปัสสาวะ ขับเสมหะ แก้ปวด แก้ฟกช้ำ และทำให้เลือดหมุนเวียนดี
- ใบ รักษาแผล ห้ามเลือด แก้ฝีบวมมีหนอง ระงับประสาท แก้ปวดฟกช้ำ ชัก ไอ หืด ปวดข้อ ขับปัสสาวะ ขับเหงื่อ ช่วยเจริญอาหาร และลดความดันโลหิต
- ผล แก้ไอ ขับเสมหะ ช่วยย่อยอาหาร แก้เบาหวาน รักษาโรคตับและม้ามผิดปกติ
- เมล็ด แก้ปวดฟัน
วิธีการใช้ :
- รักษาเท้าที่แตกเป็นแผล หรือโรคตาปลา นำรากสดมาตำให้ละเอียดแล้วใช้พอกเท้าที่แตกเป็นแผลหรือโรคตาปลา
- ยาแก้ไข้ ขับเสมหะ นำรากมาต้มกับน้ำ รับประทานน้ำต้มราก
- ยาช่วยย่อยอาหาร ขับปัสสาวะ ขับเสมหะ แก้ปวด แก้ฟกช้ำ และทำให้เลือดหมุนเวียนดี นำลำต้นมาต้มกับน้ำ รับประทานน้ำต้ม
- รักษาแผล ห้ามเลือด แก้ฝีบวมมีหนอง แก้ปวดฟกช้ำ นำใบสดมาตำให้ละเอียด พอกบริเวณที่เป็นแผล ใช้ห้ามเลือด แก้ฝีบวมมีหนอง
- ระงับประสาท ชัก ไอ หืด ปวดข้อ ขับปัสสาวะ ขับเหงื่อ ช่วยเจริญอาหาร และลดความดันโลหิต นำใบมารับประทานสดๆ
- แก้ไอ ขับเสมหะ ช่วยย่อยอาหาร แก้เบาหวาน รักษาโรคตับและม้ามผิดปกติ นำผลสดมาต้มรับประทานน้ำต้ม หรือรับประทานผลสดๆ
- แก้ปวดฟัน นำเมล็ดมาเผาไฟแล้วสูดดมควันแก้อาการปวดฟัน
ถิ่นกำเนิด :
มะเขือพวงเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดมาจากแถบรัฐฟลอริดา, หมู่เกาะเวสต์ อินดีส์, เม็กซิโก จนถึงอเมริกากลาง และทวีปอเมริกาใต้แถบประเทศบราซิล
.
