ชื่อสมุนไพร : มะละกอ
ชื่อเรียกอื่นๆ : มะก้วยเทศ (ภาคเหนือ), หมักหุ่ง (ลาว, นครราชสีมา, เลย), ลอกอ (ภาคใต้), กล้วยลา (ยะลา) และ แตงต้น (สตูล)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Carica papaya L.
ชื่อสามัญ : Papaya, Pawpaw และ Tree Melon
วงศ์ : CARICACEAE
มะละกอเป็นผลไม้ที่นิยมรับประทานสดๆหรือนำมาประกอบอาหาร เช่น ส้มตำ และ แกงส้ม โดยมะละกอมีไขมันอิ่มตัว คอเลสเตอรอล และเกลือโซเดียมต่ำ เป็นแหล่งที่ดีของเส้นใยอาหาร ธาตุโพแทสเซียม วิตามินเอ วิตามินซี และโฟเลต ทั้งยังมีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคชั้นดีซึ่งใช้เป็นยาระบาย ยาขับปัสสาวะ ช่วยรักษาโรคลักปิดลักเปิด เป็นต้น ในมะละกอสุกอุดมด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ ได้แก่ แคโรทีน วิตามินซี สารฟลาโวนอยด์ สารโฟเลต กรดแพนโทเทนิก ธาตุโพแทสเซียม แมกนีเซียม และเส้นใยอาหาร ซึ่งมีส่วนช่วยบำรุงสุขภาพของระบบหัวใจและหลอดเลือด และป้องกันการเกิดมะเร็งลำไส้ใหญ่ อีกทั้งยังมีสารไลโคพีนซึ่งเป็นสารช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมาก โดยผลสอดคล้องกับนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยฟลอริดาในสหรัฐและคณะนักวิจัยในญี่ปุ่น ระบุว่า สารสกัดจากใบมะละกอและใบชามะละกอ มีฤทธิ์ในการต้านมะเร็งปากมดลูก มะเร็งเต้านม มะเร็งตับ มะเร็งปอด และมะเร็งตับอ่อนได้อีกด้วย แต่ไม่ควรรับประทานมะละกอสุกในปริมาณมากจรเกินไป เพราะอาจจะทำให้สีผิวกลายเป็นสีเหลืองได้
ลักษณะสมุนไพร :
มะละกอเป็นไม้ล้มลุกที่มีอายุหลายปี สูงประมาณ 3-6 เมตร เปลือกลำต้นเรียบ สีน้ำตาลออกขาว ลำต้นค่อนข้างตรง ไม่มีแก่น แตกกิ่งก้านน้อย มีรอยแผลใบชัดเจน มียางขาวข้น ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับ รอบลำต้นหนาแน่นที่ปลายยอด ใบรูปฝ่ามือ ขนาด 80-120 เซนติเมตร ขอบใบเว้าเป็นแฉกลึกถึงแกนก้าน ก้านใบเป็นหลอด กลมกลวงยาว 25-100 เซนติเมตร ดอกแยกเพศอยู่คนละต้น ดอกเพศผู้ออกเป็นช่อยาวห้อยลง ดอกสีขาว กลีบดอกมี 5 กลีบ มีกลิ่นหอม ดอกเพศเมียสีขาว ออกเป็นช่อกระจุกตามซอกใบ ดอกมีขนาดใหญ่กว่าดอกเพศผู้ ผลเป็นรูปทรงกระสวย ผิวเรียบ เปลือกบาง มียางสีขาว ผลสดจะมีสีเขียวเข้ม พอสุกจะเปลี่ยนเป็นสีส้ม สามารถรับประทานได้ มีเมล็ดมาก ลักษณะเมล็ดกลม สีดำ มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีขาวใส
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ใบ, ยาง, ราก, ผลดิบ และ ผลสุก
สรรพคุณทางยา :
- ใบ แก้โรคเท้าบวม แก้ผดผื่นคัน ช่วยรักษาแผลพุพอง อักเสบ ลดอาการปวดบวม
- ยาง ยาช่วยย่อยโปรตีน ฆ่าพยาธิช่วยรักษาโรคกลาก เกลื้อน เท้าเปื่อย
- ราก ขับปัสสาวะ แก้ขัดเบาแก้เคล็ดขัดยอก
- ผลดิบ ยาช่วยย่อยฆ่าพยาธิรักษาแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก
- ผลสุก ต้านโรคมะเร็ง ป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน เป็นยาระบายบำรุงผิวพรรณ ลดเลือนและป้องกันการเกิดริ้วรอย บำรุงประสาทและสมอง ป้องกันการเกิดโรคนิ่ว รักษาอาการปวดหลังปวดข้อ
วิธีการใช้ :
- แก้โรคเท้าบวม แก้ผดผื่นคัน ลดอาการปวดบวม นำใบมาตำแล้วทาหรือพอกบริเวณที่เป็น
- ช่วยรักษาแผลพุพอง อักเสบ นำใบที่แห้งกรอบบดให้เป็นผง ผสมกับน้ำกะทิผสมให้พอเหนียว แล้วนำมาทาแผลวันละ 3 ครั้ง
- ยาช่วยย่อยโปรตีน ฆ่าพยาธิ นำยางมาประกอบอาหารรับประทาน
- ช่วยรักษาโรคกลาก เกลื้อน เท้าเปื่อย นำยางมะละกอดิบมาทาวันละ 3 ครั้ง จะสามารถช่วยฆ่าเชื้อรา
- ขับปัสสาวะ แก้ขัดเบา แก้เคล็ดขัดยอก นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- รักษาแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก นำผลดิบมานำมาต้มจนเปื่อยๆ นำมาตำแล้วนำมาพอกบริเวณบาดแผล
- ยาช่วยย่อยฆ่าพยาธิ นำผลดิบรับประทานสดๆ
- แก้บาดทะยัก แก้รอยแผลเป็น แก้อาการคันหนังศีรษะ แก้พิษแมลงกัดต่อย แก้อาการเจ็บปวด นำผลมาคั้นน้ำ แล้วทาบริเวณที่เป็น
- ต้านโรคมะเร็ง ป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน เป็นยาระบายบำรุงผิวพรรณ ลดเลือนและป้องกันการเกิดริ้วรอย บำรุงประสาทและสมอง ป้องกันการเกิดโรคนิ่ว รักษาอาการปวดหลังปวดข้อ นำผลสุกรับประทานสดๆ
ถิ่นกำเนิด :
มะละกอเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในอเมริกากลาง
.
