ชื่อสมุนไพร : มะปราง
ชื่อเรียกอื่นๆ : บักปราง (ภาคอีสาน), มะผาง (ภาคเหนือ) และ ปราง (ภาคใต้)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Bouea macrophylla Griffith
ชื่อสามัญ : Marian Plum และ Plum Mango
วงศ์ : ANACARDIACEAE

มะปรางเป็นไม้ผลเมืองร้อนและเป็นไม้ยืนต้นที่มีคนรู้จักกันแพร่หลายซึ่งผลคล้ายฟองไข่นกพิราบ เป็นวงศ์เดียวกับ มะกอก มะม่วง นิยมนำมารับประทานเป็นผลไม้หรือใช้ทำน้ำผลไม้ ทำแยม นำไปกวน ส่วนผลดิบใช้จิ้มน้ำปลาวาน กะปิหวาน หรือนำไปใช้ดองและแช่อิ่ม ในผลมะปรางสุกนั้นพบว่าเป็นแหล่งของวิตามินซีและเบต้าแคโรทีนสูงซึ่งวิตามินซีจะช่วยป้องกันเลือดออกตามไรฟันและโรคหวัด แถมยังมีแคลเซียม ช่วยป้องกันกระดูกและฟัน เปราะหักง่าย วิตามินบี 1 ที่มีส่วนช่วยในการย่อยอาหาร เสริมสร้างการทำงานของกล้ามเนื้อและหัวใจ ป้องกันเหน็บชา และวิตามินบี 2 ที่มีส่วนช่วยในการทำงานของร่างกายในด้านการเจริญเติบโตที่เป็นปกติ และจากงานวิจัยนั้นได้ค้นพบว่ามีสรรพคุณทางยาที่สำคัญก็คือสารสกัดจากเมล็ดช่วยยับยั้งการเจริญของเซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาวและมะเร็งปอด เนื่องจากมีสารกลุ่มโพลีฟีนอลเป็นองค์ประกอบ และมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของเซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาวและมะเร็งปอดชนิดที่ไวและดื้อต่อยา สามารถทำให้เอาชนะปัญหาการดื้อยาแบบหลายขนานได้ โดยสกัดเมล็ดด้วยเอทานอล ซึ่งสารสกัดดังกล่าวอาจถูกนำไปพัฒนาเป็นยารักษาโรคมะเร็งในอนาคตและการศึกษานี้ยังเป็นการวางรากฐานในการค้นคว้าวิจัยเกี่ยวกับฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของสารสกัดจากเมล็ดผลไม้ซึ่งจะเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับสิ่งเหลือทิ้งจากการบริโภคและแปรรูปผลไม้ในท้องถิ่นต่อไป

ลักษณะสมุนไพร :
มะปรางเป็นไม้ผลที่มีทรงของต้นค่อนข้างแหลมถึงทรงกระบอก มีรากแก้วที่แข็งแรง มีกิ่งก้านสาขาค่อนข้างทึบ ลำต้นสูงประมาณ 15-30 เมตร ใบมะปรางมีลักษณะที่คล้ายใบมะม่วงแต่มีขนาดเล็กกว่าและใบเป็นใบเรียวยาว มีสีเขียว ขอบใบเรียบแผ่นใบเหนียว มีเส้นใบเห็นเด่นชัด ใบอ่อนมีสีม่วงแดง มีความกว้างประมาณ 3.5 เซนติเมตรและความยาวประมาณ 14 เซนติเมตร ดอกจะออกดอกเป็นช่อบริเวณปลายกิ่งแขนง ดอกเมื่อบานจะมีสีเหลือง เป็นดอกสมบูรณ์เพศ และช่อดอกจะยาวประมาณ 8-15 เซนติเมตร ผลมีลักษณะคล้ายรูปไข่และกลม ปลายเรียวแหลม โดยมะปราง 1 ช่อ จะมีผลอยู่ประมาณ 1-15 ผล ผลดิบของมะปรางจะมีสีเขียวอ่อนถึงเข้ม ส่วนผลสุกจะมีสีเหลืองถึงเหลืองอมส้มและลักษณะของเปลือกจะนิ่ม เนื้อด้านในสีเหลืองแดงส้มออกแดงขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ มะปรางมีรสชาติหวานหรือหวานอมเปรี้ยวหรือเปรี้ยวจัด โดยในผลจะมีเมล็ด 1 เมล็ดลักษณะคล้ายกับเมล็ดมะมะม่วง

ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, ใบ, น้ำจากลำต้น และ ผล
สรรพคุณทางยา :

1. ราก ช่วยแก้อาการไข้กลับ ถอนพิษสำแดง
2. ใบ แก้ปวดศีรษะ
3. น้ำจากลำต้น ยาอมกลั้วคอ
4. ผล ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง เบาหวาน ความดัน ช่วยบำรุงและรักษาสายตา ช่วยบำรุงกระดูกและฟัน ช่วยป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน ช่วยฟอกโลหิต ช่วยแก้น้ำลายเหนียว

วิธีการใช้ :

1. ช่วยแก้อาการไข้กลับ ถอนพิษสำแดง นำรากมาต้มเอาน้ำ ดื่มรับประทานหรือ ทาบริเวณแผลอักเสบ
2. แก้ปวดศีรษะ นำใบมาตำแล้วใช้พอกแก้ปวดศีรษะ
3. ยาอมกลั้วคอ นำลำต้นมาต้มกับน้ำแล้วใช้เป็นยาอมกลั้วคอ
4. ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง เบาหวาน ความดัน ช่วยบำรุงและรักษาสายตา ช่วยบำรุงกระดูกและฟัน ช่วยป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน ช่วยฟอกโลหิต ช่วยแก้น้ำลายเหนียว นำผลมารับประทาน หรือ คั้นน้ำ ดื่มรับประทาน

ถิ่นกำเนิด :
มะปรางเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้แก่ ไทย ลาว พม่า และมาเลเซีย

.