ชื่อสมุนไพร : มะดัน
ชื่อเรียกอื่นๆ : ส้มมะดัน และ ส้มไม่รู้ถอย
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Garcinia schomburgkiana Pierre.
ชื่อสามัญ : Madan
วงศ์ : CLUSIACEAE

มะดันเป็นต้นไม้ที่มีทรงพุ่มที่สวยงาม จึงเป็นต้นไม้ที่สามารถใช้ประดับสถานที่ได้เป็นอย่างดี และเป็นไม้ที่ทนน้ำท่วมขังได้ดีมากที่สุดชนิดหนึ่ง มันจึงเหมาะถ้าจะปลูกไว้ในบริเวณที่อาจเกิดน้ำท่วม ส่วนกิ่งของมะดันนำมาใช้หนีบไก่ปิ้ง หรือไก่ปิ้งไม้มะดัน จะช่วยทำให้มีกลิ่นหอมน่ารับประทานยิ่งขึ้น ยอดอ่อนและใบอ่อนใช้รับประทานเป็นผักได้ โดยยอดอ่อนนำมาใส่ต้มปลา ต้มไก่ จะให้รสเปรี้ยวแทนมะนาวได้และยังทำให้มีรสชาติของอาหารหวานและหอมขึ้นด้วย ผลใช้รับประทานเป็นผลไม้สด โดยจิ้มกับพริกเกลือ ทั้งยังสามารถนำไปแปรรูปเป็น มะดันแช่อิ่ม หรือ มะดันดองแช่อิ่ม ผลมีรสเปรี้ยวจัดใช้แทนมะนาวได้ เช่น การตำน้ำพริก น้ำพริกลงเรือ น้ำพริกทรงเครื่อง น้ำพริกสับกากหมู หรือใช้ใส่ในแกงที่ต้องการความเปรี้ยวอย่างแกงส้มหรือต้มยำ นอกจากนี้มีการนำมะดันมาทำเป็นน้ำหมักชีวภาพแล้วกรองเอาน้ำมาใช้ บ้างก็ใช้ปรุงในเครื่องดื่ม บ้างก็นำไปใช้ทำเป็นโทนเนอร์เช็ดหน้า

ลักษณะสมุนไพร :
มะดันเป็นไม้ยืนต้น ไม่ผลัดใบ สูงประมาณ 7-10 เมตร แตกกิ่งก้านออกเป็นพุ่ม ลักษณะของเปลือกต้นจะเรียบ สีน้ำตาลอมอมดำ ใบมะดันเป็นใบเดี่ยว สีเขียวเข้ม รูปขอบขนาน ขอบใบเรียบ ออกเรียงสลับกัน โคนใบและปลายใบแหลม แผ่นใบเรียบลื่น ดอกมะดันเป็นดอกเดี่ยวหรือออกดอกเป็นกระจุกประมาณ 3-6 ดอก โดยดอกจะออกตามซอกใบ ดอกมีสีเหลืองอมส้มนิดๆ ดอกมีทั้งดอกสมบูรณ์เพศและดอกเพศผู้ มีกลีบเลี้ยง 4 กลีบ ค่อนข้างกลม กลีบดอกมี 4 กลีบ คล้ายรูปแกมรูปไข่ ส่วนปลายกลีบจะมน และดอกเพศจะมีเกสเพศผู้อยู่ 10-12 อัน ผลมะดันหรือลูกมะดัน ลักษณะของผลจะคล้ายรูปรีปลายแหลม ผลมีสีเขียว ลักษณะผิวเรียบเป็นมันลื่น ผลมีรสเปรี้ยวถึงเปรี้ยวจัด ด้านในผลมีเมล็ดประมาณ 3-4 เมล็ดติดกัน เมล็ดแข็งและขรุขระ โดยในผลจะมีวิตามินซีสูง และยังมีสารอาหารหรือสารสำคัญอย่างเบต้าแคโรทีน รวมไปถึงแร่ธาตุชนิดต่างๆ เช่น แคลเซียม เหล็ก ฟอสฟอรัส เป็นตัน

ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, ใบ และ ผล
สรรพคุณทางยา :

1. ราก แก้กระษัย ช่วยขับฟอกโลหิต ช่วยแก้เบาหวาน ช่วยรักษาไข้หวัด ช่วยแก้ไข้ทับระดู แก้เสมหะ เสมหะพิการ กัดเสมหะในลำคอ เป็นยาระบายอ่อน ช่วยขับปัสสาวะ ช่วยแก้ระดูเสียในสตรี แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ
2. ใบ แก้กระษัย ช่วยขับฟอกโลหิต ช่วยรักษาไข้หวัด ช่วยแก้ไข้ทับระดู ช่วยแก้อาการหวัด ช่วยแก้อาการไอ แก้เสมหะ เสมหะพิการ กัดเสมหะในลำคอ ช่วยขับปัสสาวะ แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ
3. ผล ช่วยแก้อาการคอแห้ง ช่วยทำให้ชุ่มชื่นคอ ช่วยแก้อาการไอ ช่วยฟอกเสมหะ ล้างเสมหะ แก้อาการน้ำลายเหนียว หรือเป็นเมือกในลำคอ ช่วยแก้ระดูเสียในสตรี แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ

วิธีการใช้ :

1. แก้กระษัย ช่วยขับฟอกโลหิต ช่วยแก้เบาหวาน ช่วยรักษาไข้หวัด ช่วยแก้ไข้ทับระดู แก้เสมหะ เสมหะพิการ กัดเสมหะในลำคอ เป็นยาระบายอ่อน ช่วยขับปัสสาวะ ช่วยแก้ระดูเสียในสตรี แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
2. แก้กระษัย ช่วยขับฟอกโลหิต ช่วยรักษาไข้หวัด ช่วยแก้ไข้ทับระดู ช่วยแก้อาการหวัด ช่วยแก้อาการไอ แก้เสมหะ เสมหะพิการ กัดเสมหะในลำคอ ช่วยขับปัสสาวะ แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
3. ช่วยแก้อาการคอแห้ง ช่วยทำให้ชุ่มชื่นคอ ช่วยแก้อาการไอ ช่วยฟอกเสมหะ ล้างเสมหะ แก้อาการน้ำลายเหนียว หรือเป็นเมือกในลำคอ ช่วยแก้ระดูเสียในสตรี แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ นำผลมาดองเปรี้ยวเค็ม รับประทาน หรือ นำมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน

ถิ่นกำเนิด :
มะดันเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศไทยและในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

.