ชื่อสมุนไพร : ผักเป็ดแดง
ชื่อเรียกอื่นๆ : ผักเป็ดฝรั่ง, ผักโหมแดง (ภาคเหนือ), พรมมิแดง (ภาคกลาง), หยเฉ่า, หยินซิวเจี้ยน (จีนกลาง) และ ปากเป็ด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Alternanthera Bettzickiana (Regel) Nichols
ชื่อสามัญ : Calico Plant
วงศ์ : AMARANTHACEAE

ผักเป็ดแดงเป็นพรรณไม้ที่ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำกิ่ง นิยมใช้ปลูกเป็นไม้ประดับได้ดี เพราะมีสีสวย ปลูกง่าย ทนทาน เจริญเติบโตเร็ว สามารถปลูกทั่วไปได้ มักรับความนิยมปลูกกันอย่างแพร่หลายกระจายไปทั่วโลก ในประเทศไทยถูกนำเข้ามาขยายพันธุ์ปลูกประดับนานแล้ว แต่ไม่ได้รับความสนใจเท่าที่ควร ในประเทศศรีลังกาจะใช้ผักเป็ดเป็นอาหารบำรุงของแม่ลูกอ่อน เป็นผักที่ช่วยขับน้ำนม บ้างว่านำมาใช้ปรุงเป็นอาหารได้ ทั้งการนำมาชุบแป้งทอดให้กรอบหรือนำมาใส่แกงเหมือนผักชนิดอื่นๆ หรือใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ดี เพราะมีคุณค่าทางอาหารสูงและย่อยง่าย ผักเป็ดแดงมีฤทธิ์ระดับน้ำตาลในเลือด ในปี ค.ศ.1989 มหาวิทยาลัยมหิดล ได้ทำการศึกษาฤทธิ์การลดระดับน้ำตาลในเลือดของใบผักเป็ดสดและสารสกัดแอลกอฮอล์ของใบผักเป็ดในหนูขาวทดลอง โดยวิธี Oral glucose toleramce พบว่าใบผักเป็ดสดมีฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด ในขนาด 1 และ 2 กรัม ต่อกิโลกรัม น้ำหนักหนู สามารถลดน้ำตาลในเลือดได้ 22.9% ในเวลา 2.5 ชั่วโมง เมื่อเปรียบเทียบกับยา tolbutmide ที่ลดระดับน้ำตาลได้ 46%

ลักษณะสมุนไพร :
ผักเป็ดแดงเป็นไม้ล้มลุก มีอายุหลายปี ลำต้นตั้งตรง มีความสูงได้ประมาณ 10-20 เซนติเมตร หรือสูงกว่า แตกกิ่งก้านหนาแน่น ลำต้นเป็นร่องตามยาว ลำต้นหักง่ายคล้ายกับลำต้นที่อวบน้ำเล็กน้อย ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้าม ลักษณะของใบเป็นรูปข้าวหลามตัดถึงรูปใบหอกกลับ รูปไข่ หรือรูปรี ปลายใบแหลม โคนใบป้านหรือสอบ ส่วนขอบใบมักห่อม้วนขึ้นด้านบนหรือเป็นคลื่นๆ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 0.5-1.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 1-5 เซนติเมตร แผ่นใบมีหลายสี เช่น สีแดง สีแดงปนเขียว สีม่วงอมชมพู สีเหลือง สีเขียวมีด่างขาว เส้นใบเป็นสีน้ำตาลหรือสีแดงคล้ำ ก้านใบยาวประมาณ 1-3 เซนติเมตร มีขนละเอียด ออกดอกเป็นช่อกระจุกแน่นรูปทรงกลมหือรูปขอบขนาน โดยจะออกบริเวณซอกใบหรือปลายกิ่ง กลีบรวมมี 5 กลีบ เป็นสีขาว ผลแห้งไม่แตก เมล็ดเป็นสีน้ำตาลมีลักษณะคล้ายรูปโล่

ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ทั้งต้น และ ใบ
สรรพคุณทางยา :

1. ทั้งต้น ฟอกและบำรุงโลหิต ยาดับพิษโลหิต ช่วยแก้เส้นเลือดอุดตัน ขับพิษร้อนถอนพิษไข้ ช่วยทำให้เลือดเย็น ยาแก้ไข้ ยาระบายอ่อนๆ ช่วยแก้ระดูพิการเป็นลิ่ม เป็นก้อนดำเหม็นของสตรี แก้ประจำเดือนขัดข้อง ช่วยฟอกโลหิตประจำเดือน รักษาแผล ยาห้ามเลือด ช่วยแก้อาการปวดเมื่อย แก้ปวดเมื่อยบั้นเอวและท้องน้อย ช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับลำไส้ แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้ไข้ แก้พิษงูกัด กระตุ้นการไหลของน้ำดี
2. ใบ ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ยาแก้พิษที่ถูกงูกัด และรากใช้เป็นยาระบาย แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ ยาฟอกโลหิต

วิธีการใช้ :                                     

1. ฟอกและบำรุงโลหิต ยาดับพิษโลหิต ช่วยแก้เส้นเลือดอุดตัน ขับพิษร้อนถอนพิษไข้ ช่วยทำให้เลือดเย็น ยาแก้ไข้ ยาระบายอ่อนๆ ช่วยแก้ระดูพิการเป็นลิ่ม เป็นก้อนดำเหม็นของสตรี แก้ประจำเดือนขัดข้อง ช่วยฟอกโลหิตประจำเดือน รักษาแผล ยาห้ามเลือด ช่วยแก้อาการปวดเมื่อย แก้ปวดเมื่อยบั้นเอวและท้องน้อย ช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับลำไส้ แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้ไข้ แก้พิษงูกัด กระตุ้นการไหลของน้ำดี  นำทั้งต้นมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
2. ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ยาแก้พิษที่ถูกงูกัด และรากใช้เป็นยาระบาย แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ ยาฟอกโลหิต นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน

ถิ่นกำเนิด :
ผักเป็ดแดงเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้และเม็กซิโก

.