ชื่อสมุนไพร : นมสวรรค์
ชื่อเรียกอื่นๆ : สาวสวรรค์, พนมสวรรค์, เข็มฉัตร (นครพรม), ฉัตรฟ้า สาวสวรรค์ (นครราชสีมา), น้ำนมสวรรค์ (ระนอง), พวงพีเหลือง (เลย), หัวลิง (สระบุรี), ปิ้งแดง (ภาคเหนือ), นมหวัน (ภาคใต้), ปรางมาลี (ภาคกลาง), โพโก่เหมาะ (กะเหรี่ยงแดง) และ พู่หมวก
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Clerodendrum paniculatum Linn.
ชื่อสามัญ : Pagoda Plant และ Pagoda Flower
วงศ์ : VERBENACEAE
นมสวรรค์จัดเป็นพืชที่ขยายพันธุ์ด้วยการใช้เมล็ด ในประเทศไทยอาจพบได้ตามชายป่า ประโยชน์ของนมสวรรค์ ปัจจุบันได้มีการเพาะปลูกต้นไม้นมสวรรค์เพื่อประไม้ประดับกันมากขึ้น เนื่องจากมีดอกนมสวรรค์มีสีและรูปทรงที่สวยงาม ยอดอ่อน ใบไม่อ่อนไม่แก่ นำมาใช้ประกอบอาหารได้ เช่น การทำแกง มีกลิ่นเหม็นเขียวเล็กน้อย หากนำมาปรุงอาหารกลิ่นจะหายไป ด้วยการหั่นเป็นฝอยใส่ลงในกะทิแล้วใช้รองก้นกระทงสำหรับห่อหมก แล้วนำห่อหมกไปนึ่งให้สุก ใบของนมสวรรค์ก็จะไม่มีกลิ่นเหม็นเขียว อีกทั้งยังช่วยให้มีรสชาติหวานชวนน่ารับประทานยิ่งขึ้น ผลนมสวรรค์ สามารถนำมาเป็นสีย้อมผ้าได้ โดยจะให้สีม่วงแดง
ลักษณะสมุนไพร :
นมสวรรค์จัดเป็นไม้พุ่มสูง มีลำต้นตรงและเป็นเหลี่ยมสี่เหลี่ยมเป็นข้อๆ และไม่มีกิ่ง แต่มีก้านใบซึ่งจะแตกออกจากตรงลำต้นโดยตรง ลำต้นมีความสูงได้ถึง 3 เมตร ส่วนเปลือกต้นมีลักษณะเรียบ เป็นสีน้ำตาลแกมเขียว ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ลักษณะของใบเป็นฝ่ามือ รูปไข่กว้าง หรือรูปไข่เกือบกลม ใบกว้างประมาณ 7-38 เซนติเมตร และยาวประมาณ 4-40 เซนติเมตร ขอบใบหยักเว้าลึกเป็นแฉก 3-7 แฉก ปลายแฉกจะแหลม ฐานใบเป็นรูปหัวใจ ขอบใบเป็นจักคล้ายฟันเลื่อย ผิวใบมีขนและต่อมกระจายอยู่ทั้ง 2 ด้าน ส่วนหลังใบเรียบมีสีเขียวเข้ม ส่วนท้องใบมีขนสากระคายมือและมีสีอ่อนกว่า และมีก้านใบยาวประมาณ 3-15 เซนติเมตร หรืออาจยาวกว่า มีร่องตามยาว ออกเป็นช่อแบบแยกแขนงขนาดใหญ่ที่ปลายยอด ดอกมีแดงหรือสีส้ม ช่อดอกเป็นชั้นคล้ายฉัตรหรือรูปไข่ ขนาดช่อดอกกว้างประมาณ 20-30 เซนติเมตร และยาวประมาณ 30-35 เซนติเมตร ก้านช่อดอกเป็นเหลี่ยม กลีบดอกสมมาตรด้านข้าง กลีบดอกมี 5 กลีบ ผลมีลักษณะกลม มีขนาดเล็กสีเขียว ผลผนังชั้นในแข็ง ทรงกลม มี 2-4 พู มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5-9 เซนติเมตร ผลเมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำเงินแกมเขียวหรือสีดำ และในผลมีเมล็ดเดียว มีลักษณะแข็ง
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, ดอก, ต้น และ ใบ
สรรพคุณทางยา :
- ดอก ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด ช่วยแก้อาการตกเลือด แก้โลหิตในท้อง ช่วยแก้พิษฝีกาฬ ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย ช่วยแก้พิษที่เกิดจากการติดเชื้อ
- ราก ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด ช่วยลดความดันโลหิต รักษาโรคมะเร็ง แก้ไข้ ช่วยแก้ไข้มาลาเรีย แก้ไข้เหนือ ช่วยแก้ไข้เพื่อโลหิต ช่วยแก้วัณโรค ช่วยแก้อาการตึงในหนังศีรษะและอาการปวดในเบ้าตาได้ดี ช่วยขับเสมหะ ช่วยทำให้อาเจียน แก้อาการปวดท้อง ช่วยขับลม ขับลมให้ซ่านออกมาทั่วร่างกาย แก้โลหิตในท้อง ยาถ่าย ช่วยขับน้ำคาวปลาของสตรี รักษาฝี ช่วยแก้ประดวงลม ประดวงไฟ ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย
- ต้น ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด ช่วยแก้พิษฝีฝักบัว ช่วยแก้ฝีภายใน ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย ช่วยแก้พิษตะขาบแมงป่องกัด แก้อาการอักเสบเนื่องจากตะขาบและแมงป่องกัด
- ใบ ช่วยรักษาอาการแน่นอก แก้ลมในทรวงอก แก้ทรวงอกอักเสบ ช่วยแก้พิษฝีดาษ แก้ไข่ดันบวม พอกแก้ลูกหนู ใต้รักแร้บวม
วิธีการใช้ :
- ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด ช่วยลดความดันโลหิต รักษาโรคมะเร็ง แก้ไข้ ช่วยแก้ไข้มาลาเรีย แก้ไข้เหนือ ช่วยแก้ไข้เพื่อโลหิต ช่วยแก้วัณโรค ช่วยแก้อาการตึงในหนังศีรษะและอาการปวดในเบ้าตาได้ดี ช่วยขับเสมหะ ช่วยทำให้อาเจียน แก้อาการปวดท้อง ช่วยขับลม ขับลมให้ซ่านออกมาทั่วร่างกาย แก้โลหิตในท้อง ยาถ่าย ช่วยขับน้ำคาวปลาของสตรี รักษาฝี ช่วยแก้ประดวงลม ประดวงไฟ ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด ช่วยแก้อาการตกเลือด แก้โลหิตในท้อง ช่วยแก้พิษฝีกาฬ ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย ช่วยแก้พิษที่เกิดจากการติดเชื้อ นำดอกมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด ช่วยแก้พิษฝีฝักบัว ช่วยแก้ฝีภายใน ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย ช่วยแก้พิษ ตะขาบแมงป่องกัด แก้อาการอักเสบเนื่องจากตะขาบและแมงป่องกัด นำต้นมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- ช่วยรักษาอาการแน่นอก แก้ลมในทรวงอก แก้ทรวงอกอักเสบ ช่วยแก้พิษฝีดาษ แก้ไข่ดันบวม พอกแก้ลูกหนู ใต้รักแร้บวม นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
ถิ่นกำเนิด :
นมสวรรค์เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศจีน มาเลเซียและฟิลิปปินส์
.
