ถั่วลิสง
ชื่อสมุนไพร : ถั่วลิสง
ชื่อเรียกอื่นๆ : ถั่วคุด (ประจวบคีรีขันธ์), ถั่วดิน (ภาคเหนือ, ภาคอีสาน), ถั่วยิสง, ถั่วยี่สง, ถั่วลิง (ภาคกลาง), ถั่วใต้ดิน (ภาคใต้), เหลาะฮวยแซ (จีน-แต้จิ๋ว) และ ถั่วยาสง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Arachis hypogaea L.
ชื่อสามัญ : Peanut, Groundnut, Earthnut, Goober, Pindar และ Monkeynut
วงศ์ : FABACEAE
ถั่วลิสงเป็นพืชที่ถูกขนานนามว่าเนื้อจากพืช เพราะมีโปรตีนมากกว่าพืชอื่นๆ ซึ่งมากกว่าในข้าวสาลีถึง 2 เท่า ข้าวโพด 2.5 เท่า และข้าวสารถึง 3 เท่า และสามารถถูกย่อยและดูดซึมได้ถึง 90% ส่วนคุณค่าทางอาหารจะสูงพอๆ กับเนื้อสัตว์ เช่น ไข่ไก่ นมวัว และอาหารจำพวกเนื้อ ทั้งยังให้พลังความร้อนสูงกว่าเนื้อ นม และไข่ เช่น สูงกว่านม 2 เท่า และสูงกว่าไข่ไก่ถึง 4 เท่า สรรพคุณทางยาสามารถขับเสมหะ ทำให้ชุ่มคอ บำรุงพลัง แก้ไอ แก้หอบ ขับน้ำนม ลดความดันโลหิต ลดโคเลสเตอรอล อีกทั้งยังมีสารต้านเอนไซม์โปรติเอสที่มีฤทธิ์ต่อต้านมะเร็ง และยังมีสารจีเนสเตอิน ซึ่งทำเส้นเลือดไปเลี้ยงเซลล์มะเร็งตีบลงได้ นอกจากนี้การนำถั่วลิสงไปต้มจะช่วยเพิ่มสาร isoflavones ซึ่งสามารถต่อต้านอนุมูลอิสระจึงป้องกันโรคมะเร็งได้เป็นอย่างดี
ลักษณะสมุนไพร :
ถั่วลิสงเป็นพืชล้มลุก มีลำต้นสูง มีลำต้นเป็นพุ่ม ลำต้นตรง แตกกิ่งก้านสาขามาก และฝักออกเป็นกระจุกที่โคน มีรากเป็นแบบระบบรากแก้ว มีปมเกิดขึ้นบนรากแก้วและรากแขนงปมมีสีน้ำตาล ภายในปมมีสีแดงเข้ม ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย 2 คู่ ลักษณะเป็นรูปไข่กลับหรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ขอบใบเรียบ ก้านใบรวมยาว ที่โคนก้านใบรวมมีหูใบอยู่ 2 อัน ส่วนก้านใบย่อยจะสั้นมาก ที่โคนไม่มีหูใบ ดอกออกเป็นช่อ และดอกจะเกิดจามมุมใบของลำต้นหรือกิ่ง ในแต่ละช่อดอกจะบานไม่พร้อมกัน ดอกมีสีเหลืองส้ม เป็นดอกแบบสมบูรณ์เพศ กลีบดอกมี 5 กลีบ ดอกมีใบประดับ 2 กลีบ มีริ้วประดับ 4 กลีบ ฝักของถั่วลิสงจะเกิดอยู่ใต้ดิน เปลือกแข็งและเปราะ มีลายเส้นชัดเส้น ฝักมีสีขาวนวลหรือสีน้ำตาลอ่อนๆ ในหนึ่งฝักจะมีเมล็ดอยู่ประมาณ 1-6 เมล็ด เมล็ดมีเยื่อหุ้มตั้งแต่สีขาว สีม่วงแดง สีแดง และสีน้ำตาลอ่อน
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : เมล็ด
สรรพคุณทางยา :
- เมล็ด บำรุงร่างกาย ช่วยเจริญเติบโต ช่วยบำรุงสมองและประสาทตา ช่วยให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย ช่วยลดความดันโลหิตสูง ต้านมะเร็ง ป้องกันโรคหัวใจ ป้องกันภาวะไขมันอุดตันในเส้นเลือดและภาวะหลอดเลือดแข็งตัว ป้องกันโรคหัวใจ ช่วยรักษาโรคเกล็ดเลือดต่ำ ช่วยบำรุงไขมันในร่างกาย ป้องกันโรคเบาหวาน ช่วยบำรุงปอด รักษาอาการไอแห้งเรื้อรัง รักษาเยื่อตาอักเสบอย่างเฉียบพลัน รักษาอาการไอกรน รักษาอาการนอนละเมอ ช่วยระบายท้อง บำรุงกระเพาะ รักษาโรคบิด รักษาพยาธิ ช่วยหล่อลื่นลำไส้ รักษาโรคตับอักเสบ บำรุงม้าม ห้ามเลือด
วิธีการใช้ :
บำรุงร่างกาย ช่วยเจริญเติบโต ช่วยบำรุงสมองและประสาทตา ช่วยให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย ช่วยลดความดันโลหิตสูง ต้านมะเร็ง ป้องกันโรคหัวใจ ป้องกันภาวะไขมันอุดตันในเส้นเลือดและภาวะหลอดเลือดแข็งตัว ป้องกันโรคหัวใจ ช่วยรักษาโรคเกล็ดเลือดต่ำ ช่วยบำรุงไขมันในร่างกาย ป้องกันโรคเบาหวาน ช่วยบำรุงปอด รักษาอาการไอแห้งเรื้อรัง รักษาเยื่อตาอักเสบอย่างเฉียบพลัน รักษาอาการไอกรน รักษาอาการนอนละเมอ ช่วยระบายท้อง บำรุงกระเพาะ รักษาโรคบิด รักษาพยาธิ ช่วยหล่อลื่นลำไส้ รักษาโรคตับอักเสบ บำรุงม้าม ห้ามเลือด นำฝักมาต้มแล้วรับประทานเมล็ดข้างใน หรือ นำเมล็ดมาประกอบอาหาร
ถิ่นกำเนิด :
ถั่วลิสงเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีปอเมริกาใต้
.
