ชื่อสมุนไพร : จำปี
ชื่อเรียกอื่นๆ : จุมปี และ จุ๋มปี๋ (ภาคเหนือ)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Michelia alba DC.
ชื่อสามัญ : White Champaka, White Sandalwood และ White Jade Orchid Tree
วงศ์ : MAGNOLIACEAE
จำปีเป็นพรรณไม้ที่จัดอยู่ในวงศ์เดียวกันกับจำปา สามารถขยายพันธุ์ด้วยวิธีการตอนกิ่ง และการเพาะเมล็ด ซึ่งมีข้อสันนิษฐานระบุไว้ว่าจำปีนั้นมีถิ่นกำเนิดในประเทศจีนตอนใต้ หรือประเทศมาเลเซีย และประเทศอินโดนีเซีย โดยสามารถแบ่งสปีชีส์ได้ประมาณ 50 ชนิด ส่วนใหญ่นิยมใช้ปลูกไว้เป็นไม้ดอกไม้ประดับ โดยสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี ประโยชน์ของต้นจำปีมีมากมาย ไม่ว่าจะเป็น เนื้อไม้ของต้นจำปี สามารถนำมาใช้ทำเป็นเครื่องเรือนได้ ดอกจำปีก็สามารถใช้บูชาพระได้ หรือดอกสามารถนำมาใช้แต่งกลิ่นเครื่องสำอางได้ หรือดอกสามารถนำใช้อบเสื้อผ้าให้มีกลิ่นหอมได้ หรือดอกใช้ทำอุบะ ห้อยชาย พวงมาลัย สำหรับไหว้พระ เพื่อให้เป็นสิริมงคล โดยกลีบดอกมีน้ำมันหอมระเหย สามารถใช้ทาแก้อาการปวดศีรษะได้ด้วย ซึ่งน้ำมันดอกจำปีมีสารที่ออกฤทธิ์ในการสงบประสาทและช่วยต่อต้านเชื้อจุลินทรีย์ได้ดีนอกจากนี้ดอกตูมนั้นยังใช้สำหรับการรักษาอาการหลังการแท้งบุตร รวมถึงใบเองก็มีสรรพคุณทางยาที่สำคัญ ไม่ว่าจะเป็น ช่วยแก้หลอดลมอักเสบเรื้อรัง ช่วยแก้ต่อมลูกหมากอักเสบ ช่วยขับระดูขาวของสตรี และน้ำที่สกัดจากใบมีฤทธิ์ช่วยระงับอาการไอ หอบได้ แต่ได้แค่เพียงชั่วคราวเท่านั้น
ลักษณะสมุนไพร :
จำปีเป็นไม้ยืนต้นที่มีขนาดกลาง ลำต้นมีความสูงกว่าใหญ่กว่าจำปาเพียงเล็กน้อย โดยมีความสูงประมาณ 10-20 เมตร ลักษณะของลำต้นมีสีน้ำตาลแตกเป็นร่องถี่ๆ กิ่งจะมีขนสีเทา ซึ่งสามารถเปราะและหักง่าย ใบจำปีมีลักษณะเป็นใบเดี่ยว ใบมีสีเขียว โคนใบมน ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ใบหนาและมีขนาดใหญ่ มีความกว้างประมาณ 8 เซนติเมตรและความยาวประมาณ 20 เซนติเมตร ลักษณะเป็นดอกเดี่ยวมีกลิ่นหอม และกลีบดอกมีสีขาวคล้ายกับสีงาช้าง ดอกมีกลีบซ้อนกันอยู่ประมาณ 8-10 กลีย กลีบดอกจะเรียวกว่าดอกจำปา และมีความยาวประมาณ 2 นิ้ว ส่วนตรงกลางดอกจะมีเกสรเป็นแท่งกลมเล็กๆ ยอดแหลมคล้ายฝักข้าวโพดเล็กๆ โดยดอกจำปีสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี ลักษณะของผลเป็นกลุ่ม และเมื่อแก่จะแห้งแตก ลักษณะคล้ายทรงไข่หรือทรงกลม รูปทรงบิดเบี้ยวเล็กน้อย โดยผลแก่จะมีสีแดงด้านในและมีเมล็ดเล็กๆ สีดำ อยู่ประมาณ 1-4 เมล็ด
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ดอก, ใบ และ ผล
สรรพคุณทางยา :
- ดอก ช่วยบำรุงธาตุ ช่วยแก้คลื่นเหียน อาเจียน ช่วยบำรุงหัวใจ ช่วยบำรุงประสาท แก้อาการปวดศีรษะ ช่วยต่อต้านเชื้อจุลินทรีย์ ช่วยแก้อาการตาบวม ช่วยบำรุงโลหิต ช่วยบำรุงน้ำดี ช่วยขับปัสสาวะ รักษาอาการหลังการแท้งบุตร
- ใบ ช่วยระงับอาการไอ หอบ ช่วยแก้หลอกลมอักเสบเรื้อรัง ช่วยแก้ต่อมลูกหมากอักเสบ ช่วยขับระดูขาวของสตรี
- ผล ช่วยบำรุงธาตุ ช่วยแก้คลื่นเหียน อาเจียน ช่วยแก้ไข้ ช่วยขับปัสสาวะ
วิธีการใช้ :
- ช่วยบำรุงธาตุ ช่วยแก้คลื่นเหียน อาเจียน ช่วยบำรุงหัวใจ ช่วยบำรุงประสาท แก้อาการปวดศีรษะ ช่วยต่อต้านเชื้อจุลินทรีย์ ช่วยแก้อาการตาบวม ช่วยบำรุงโลหิต ช่วยบำรุงน้ำดี ช่วยขับปัสสาวะ รักษาอาการหลังการแท้งบุตร นำดอกมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- ช่วยระงับอาการไอ หอบ ช่วยแก้หลอกลมอักเสบเรื้อรัง ช่วยแก้ต่อมลูกหมากอักเสบ ช่วยขับระดูขาวของสตรี นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
- ช่วยบำรุงธาตุ ช่วยแก้คลื่นเหียน อาเจียน ช่วยแก้ไข้ ช่วยขับปัสสาวะ นำผลมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
ถิ่นกำเนิด :
จำปีเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ประเทศจีนตอนใต้ หรือประเทศมาเลเซีย และประเทศอินโดนีเซีย
.
