ชื่อสมุนไพร : เทียนสัตตบุษย์
ชื่อเรียกอื่นๆ : เสียวหุยเซียง และ โอวโจวต้าหุยเซียง (จีนกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Pimpinella anisum Linn.
ชื่อสามัญ : Anise และ Aniseed
วงศ์ : UMBELLIFERAE
เทียนสัตตบุษย์เป็นพรรณไม้ล้มลุกชนิดหนึ่ง ซึ่งจัดเป็นสมุนไพรที่มีกลิ่นหอม ประเทศในทางยุโรปและอินเดียจึงนิยมใช้น้ำมันจากผลเทียนสัตตบุษย์ (Oil of anise) มาเป็นส่วนผสมในยาสีฟันหรือน้ำยาบ้วนปาก นอกจากนี้อาจใช้ผสมในเครื่องหอม สบู่ และของหอมชนิดอื่นๆ หรือใช้แต่งน้ำยาบ้วนปาก แต่งกลิ่นอาหาร ลูกกวาด เครื่องดื่ม เหล้า แต่งกลิ่นบุหงา และกลบกลิ่นไม่ดีของยาก็ได้เช่นกัน อย่างไรก็ตาม ต้องใช้ในปริมาณที่กำหนดจึงจะมีความปลอดภัยมากที่สุด ในประเทศอินเดียจะใช้ใบและรากเทียนสัตตบุษย์ที่มีกลิ่นหอม นำไปเป็นเครื่องเทศในการปรุงอาหาร ใบสดจะใช้รับประทานเป็นผักดิบ หรือใช้ตกแต่งอาหารให้ดูสวยงามน่ารับประทาน ผลหรือเมล็ดมีกลิ่นหอมและมีรสหวาน สามารถนำมาใช้แต่งกลิ่นอาหาร ขนมหวาน ขนมปัง ลูกกวาด เครื่องดื่ม เหล้า ใช้เครื่องเทศแต่งกลิ่นอาหารคาวหวาน โดยเฉพาะพวกเข้าเครื่องแกงแบบอินเดีย อีกทั้งเมล็ดยังช่วยเพิ่มรสให้กับพวกซุปปลา ซอสต่างๆ ขนมปัง เค้ก บิสกิต ฯลฯ ได้อีกด้วย
ลักษณะสมุนไพร :
เทียนสัตตบุษย์พรรณไม้ล้มลุก มีอายุได้ประมาร 1 ปี ลำต้นมีความสูงได้ประมาณ 50 เซนติเมตร กิ่งและก้านเป็นสีเขียว รูปทรงกลมผิวมีร่องหรือเหลี่ยม ใบเป็นใบเดี่ยวแทงขึ้นมาจากรากใต้ดิน ลักษณะของใบเป็นรูปไข่เหมือนพัด ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย ก้านใบยาวประมาณ 2-5 เซนติเมตร ส่วนที่แตกจากกิ่งช่วงยอดต้นเป็นรูปแฉกยาวมีใบประกอบ 3 ใบ แบบขนนก ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย ออกดอกเป็นช่อคล้ายก้านซี่ร่ม หลายชั้น ดอกย่อยมีขนาดเล็กสีเหลืองหรือสีขาว มีกลีบดอก 5 กลีบ ส่วนกลีบเลี้ยงดอกเป็นสีเขียวมีขนาดเล็ก ดอกมีเกสรเพศผู้ 5 ตัว ติดอยู่บนฐานรอบดอก เรียงสลับกับกลีบดอก มีรังไข่ 5 ห้อง อยู่ต่ำกว่า ผลมีลักษณะเป็นรูปยาวรีกลม คดงอเล็กน้อย เปลือกผลเป็นสีเหลืองอมน้ำตาล
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ผล และ เมล็ด
สรรพคุณทางยา :
- เมล็ด ยาร้อนเล็กน้อย ออกฤทธิ์ต่อปอด ธาตุ และไต ยาแก้หอบหืด แก้หลอดลมอักเสบ ช่วยขับเสมหะ แก้อาการไอ ส่วนผสมในยาอมแก้ไอ โดยใช้ร่วมกับชะเอมจีน ช่วยขับเหงื่อ ช่วยแก้อาการสะอึก แก้ลมขึ้น ขับลม แก้อาการจุดเสี้ยนแน่นท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ แก้อาการปวดท้อง ช่วยแก้อาการแพ้ท้อง ช่วยขับประจำเดือนของสตรี ช่วยขับน้ำนมของสตรีหลังการคลอดบุตร และมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อรา
วิธีการใช้ :
- ยาร้อนเล็กน้อย ออกฤทธิ์ต่อปอด ธาตุ และไต ยาแก้หอบหืด แก้หลอดลมอักเสบ ช่วยขับเสมหะ แก้อาการไอ ส่วนผสมในยาอมแก้ไอ โดยใช้ร่วมกับชะเอมจีน ช่วยขับเหงื่อ ช่วยแก้อาการสะอึก แก้ลมขึ้น ขับลม แก้อาการจุดเสี้ยนแน่นท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ แก้อาการปวดท้อง ช่วยแก้อาการแพ้ท้อง ช่วยขับประจำเดือนของสตรี ช่วยขับน้ำนมของสตรีหลังการคลอดบุตร มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อรา นำผลมาต้มกับน้ำ ต้มรับประทาน
- ยาร้อนเล็กน้อย ออกฤทธิ์ต่อปอด ธาตุ และไตใช้เป็นยาแก้หอบหืด แก้หลอดลมอักเสบ ช่วยขับเสมหะ แก้อาการไอ ช่วยแก้อาการสะอึก แก้ลมขึ้น ขับลม แก้อาการจุดเสี้ยนแน่นท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ แก้อาการปวดท้อง ช่วยแก้อาการแพ้ท้อง ช่วยขับประจำเดือนของสตรี ช่วยขับน้ำนมของสตรีหลังการคลอดบุตร ฆ่าเชื้อโรค นำเมล็ดมาต้มกับน้ำ ต้มรับประทาน
ถิ่นกำเนิด :
เทียนสัตตบุษย์เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ทางตอนกลางและตอนใต้ของทวีปยุโรป รัสเซีย อัฟริกาเหนือ เม็กซิโก และอินเดีย
.