รสสุคนธ์แดง
ชื่อสมุนไพร : รสสุคนธ์แดง
ชื่อเรียกอื่นๆ : อรคนธ์ (กรุงเทพมหานคร), เครือปด (ชุมพร), ย่านเปล้า (ตรัง), ปดลื่น (ยะลา, ปัตตานี), เถาอรคนธ์ (ภาคกลาง), ย่านปด (ภาคใต้) และ อุเบ๊ะสะปัลละเมเยาะ (มลายู-นราธิวาส)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tetracera indica (Christm. & Panz.) Merr.
ชื่อสามัญ : –
วงศ์ : DILLENIACEAE
รสสุคนธ์แดงนิยมใช้ปลูกเป็นไม้ประดับกลางแจ้งแล้วทำเป็นซุ้มหรือค้างให้เลื้อยไต่ ซึ่งจะออกดอกดกและสวนงามกว่าการนำมาปลูกในกระถาง และหมั่นตับยอดให้ขึ้นพันซุ้มและตัดแต่งทรงพุ่มให้โปร่ง ในประเทศไทยพบขึ้นตามป่าละเมาะทางภาคใต้ ที่ระดับน้ำทะเลจนถึง 600 เมตร ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด ตอนกิ่ง และการปักชำกิ่ง ชอบดินร่วน น้ำปานกลาง และแสงแดดจัด ใบสามารถนำมาใช้แทนกระดาษทรายได้ ลำต้นใช้ทำเป็นเชือก และในประเทศอินเดียจะใช้พืชชนิดนี้เป็นยาเบื่อปลา
ลักษณะสมุนไพร :
รสสุคนธ์แดงเป็นไม้เถาเลื้อยเนื้อแข็ง เลื้อยได้ไกลถึง 10 เมตร เถาเป็นสีน้ำตาลแดง เปลือกต้นเรียบเป็นสีน้ำตาล เมื่อแก่จะแตกเป็นสะเก็ดบางๆ ส่วนเถาอ่อนเป็นสีน้ำตาลอมเขียว ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปรีแกมขอบขนานหรือรูปไข่กลับ ปลายใบแหลม โคนใบสอบมน ส่วนขอบใบจักเป็นฟันเลื่อยห่างๆ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 6-10 เซนติเมตร แผ่นใบเรียบ ผิวใบสากคาย มีขนตามเส้นใบด้านล่าง ก้านใบสั้นสีแดง ออกดอกเป็นช่อแบบแยกแขนงตามปลายกิ่งหรือซอกใบใกล้ปลายกิ่ง มีดอกย่อยประมาณ 3-8 ดอก ดอกมีขนาดประมาณ 2.5-3 เซนติเมตร ดอกมีกลิ่นหอมเย็น มีกลีบเลี้ยงหนาสีเขียวอมแดง 4 กลีบ กว้างประมาณ 7-9 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 8-10 มิลลิเมตร ไม่มีขน ส่วนกลีบดอกเป็นสีขาวหรือสีขาวอมชู มี 4-5 กลีบ ลักษณะเป็นรูปไข่กลับ กลีบดอกหลุดร่วงได้ง่าย ดอกมีเกสรเพศผู้จำนวนมาก ออกผลเป็นกลุ่มๆ ประมาณ 3-4 ผล ผลเป็นผลแบบแคปซูลแห้งแตกเป็นแนวตะเข็บด้านเดียว มีกลีบเลี้ยงหุ้มผลไว้เกือบหมด ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลม ผลเป็นสีส้มถึงแดง ปลายผลมีจะงอยแหลม ภายในมีเมล็ด 2 เมล็ด
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ทั้งต้น, ดอก, ราก, ใบ และ ยอดอ่อน
สรรพคุณทางยา :
- ทั้งต้น ยาบำรุงกำลัง รักษาแผลในปาก ยาแก้อาการตกเลือดภายในปอด ยาแก้อาการบวม แก้ฝี
- ดอก ยาหอมบำรุงหัวใจ แก้ลม
- ราก ยาขับปัสสาวะ ตำพอกผิวหนังแก้ผื่นคัน แก้อาการบวม แก้ฝี
- ใบ แก้ผื่นคัน
- ยอดอ่อน รักษางูกัด
วิธีการใช้ :
- บำรุงกำลัง นำทั้งต้น นำมาผสมกับต้นเส้ง เปลือกต้นทุเรียน (เลือกเอาเฉพาะส่วนที่สูงจากเอวขึ้นไป) นำมาตำสดๆ คั้นเอาน้ำผสมกับน้ำร้อนดื่ม หรือจะตำแล้วห่อด้วยผ้าขาวบาง แล้วนำมาแชในเหล้าขาว ใช้จิบกินทีละน้อย
- รักษาแผลในปาก นำทั้งต้นมาต้มเอาน้ำใช้อมกลั้ว
- ยาแก้อาการตกเลือดภายในปอด นำทั้งต้นมาต้มกับน้ำกิน
- ยาแก้อาการบวม แก้ฝี นำลำต้นมาผสมกับหญ้างวงช้างทั้งต้น แล้วต้มกับน้ำดื่ม
- ยาหอมบำรุงหัวใจ แก้ลม นำดอกมาต้มกับน้ำกิน
- ยาขับปัสสาวะ ตำพอกผิวหนังแก้ผื่นคัน แก้อาการบวม แก้ฝี นำรากมาต้มกับน้ำกิน
- แก้ผื่นคัน นำใบมาตำพอกผิวหนังแก้ผื่นคัน
- รักษางูกัด นำยอดอ่อนมาตำพอกรักษางูกัด
ถิ่นกำเนิด :
รสสุคนธ์แดงเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในอินเดีย จีนตอนใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
.