เทียนบ้าน
ชื่อสมุนไพร : เทียนบ้าน
ชื่อเรียกอื่นๆ : เทียนดอก, เทียนสวน, เทียนไทย, เทียนขาว, เทียน (ภาคกลาง), จึงกะฮวย, จี๋กะเช่า, เซียวก่ออั้ง, ห่งเซียง (จีน), จือเจี่ยฮวา, จี๋ซิ่งจื่อ, เฟิ่งเซียนฮวา และ ฝู่เฟิ่งเซียนฮวาจื่อ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Impatiens balsamina L.
ชื่อสามัญ : Bustard Cardamom และ Tavoy Cardamom
วงศ์ : BALSAMINACEAE
เทียนบ้านเป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่งที่มีการขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและวิธีการปักชำ ปลูกได้ง่าย โตเร็ว เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนซุยที่มีธาตุอาหารสมบูรณ์ ชอบแสงแดดอ่อนๆ จึงควรปลูกในที่ร่มรำไร จัดเป็นพรรณไม้ที่นิยมปลูกกันเป็นไม้ประดับตามบ้านเรือน ตามสถานที่ราชการต่างๆ หรือตามสวนยาจีนทั่วๆไป อีกทั้งชื่อของต้นเทียนก็เป็นมงคลอีกด้วย เพราะเปรียบเสมือนสิ่งที่ให้แสงสว่างที่ชาวพุทธใช้ในการบูชาพระรัตนตรัย และใช้ในงานพิธีต่างๆ สรรพคุณทางยาโดยใบมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อรา และจากการศึกษาสารสำคัญในเมล็ดที่มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย และมีการทดสอบฤทธิ์การต้านเชื้อแบคทีเรีย Staphylococcus Aureus
ลักษณะสมุนไพร :
เทียนบ้านเป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็ก สูงประมาณ 20-70 เซนติเมตร ลำต้นแตกกิ่งก้านใกล้กับโคนต้น ข้อกลวง ต้นใหญ่เป็นรูปกลมทรงกระบอก ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับเวียนรอบต้น รูปรีกว้าง ปลายใบแหลม โคนใบเป็นรูปลิ่ม ขอบใบตักเป็นซี่ฟันตลอดทั้งขอบใบ แผ่นใบเป็นสีเขียวเข้มกว่าลำต้น หลังใบและท้องใบเรียบ ออกดอกเป็นช่อประมาณ 2-3 ดอก หรือออกเป็นดอกเดี่ยว โดยจะออกตามซอกใบ ดอกมีกลีบดอกประมาณ 4-5 กลีบ ปลายของกลีบดอกหยักเว้าเป็นลอน ส่วนกลีบรองดอกมีลักษณะเป็นรูปถ้วยปากบานออก มีงวงน้ำหวานยาว ดอกมีเกสรเพศผู้จำนวน 5 อัน รังไข่แบ่งออกเป็น 5 ห้อง ปลายรังไข่มี 5 รอยแยก ส่วนกลีบเลี้ยงดอกมี 3 กลีบ เป็นสีเขียว ผลเป็นรูปทรงรี ผิวผลมีขนยาวสีขาวปกคลุม ผลเป็นกระเปาะมีรอยแยกแบ่งเป็น 5 กลีบ ผลเป็นสีเขียว เมื่อแก่เต็มที่แล้วจะแตกออกตามยาว เปลือกจะบิดม้วนขมวดและดีดเมล็ดออกมา ภายในผลมีเมล็ดสีน้ำตาลเข้มถึงดำ มีรอยกระอยู่หลายเมล็ด เมล็ดมีลักษณะกลมหรือเป็นรูปไข่แบน
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ราก, ลำต้น, ใบ, ดอก และ ผล
สรรพคุณทางยา :
- ราก กระจายเลือด ขับลมชื้นในร่างกาย ฟอกเลือด แก้ตกขาวของสตรี แก้ตกเลือด แก้อาการบวมน้ำ รักษาแผลเรื้อรังเช่นกัน แก้ฝีหนอง แก้อาการฟกช้ำดำเขียว ฟกช้ำเป็นก้อน แก้หกล้ม บวมแดง ลดบวม แก้หน้าบวมและขาบวม แก้อาการปวดกระดูก
- ลำต้น ทำให้เลือดเดินสะดวก ช่วยทำให้อาเจียน แก้ฝีบริเวณต่อมทอนซิล ขับลม ขับปัสสาวะ รักษาแผลเน่าเปื่อย แก้แผลงูสวัด แก้พิษงู แก้แผลงูกัด แก้งูกัด แก้ฝีหนองด้วยเช่นกัน แก้อาการฟกช้ำดำเขียว ฟกช้ำเป็นก้อน แก้หกล้ม บวมแดง แก้อาการปวดบวม แก้ปวด แก้บวมเป็นพิษ แก้เหน็บชา ช่วยทำให้เส้นเอ็นคลายตัว ช่วยบำรุงผิวและลดริ้วรอย
- ใบ ยาสลายลม แก้บิด มูกเลือด รักษาแผลเรื้อรัง แก้งูกัด รักษากลากเกลื้อน แก้ฝีอักเสบ แก้แผลหนองเรื้อรัง แก้น้ำกัดมือ แก้ฝีประคำร้อย แก้ฝีตะมอย แก้บวม ช่วยขับลมชื้นแก้ปวดไข
- ดอก บำรุงร่างกาย ฟอกเลือด ยาสลายลม แก้อาการปวดก่อนมีประจำเดือน ยากันเล็บถอด จมูกเล็บหรือซอกข้างเล็บอักเสบบวม แก้ปวด ปวดเอว ลดบวม แก้อาการปวดตามข้อมือข้อเท้า
วิธีการใช้ :
- กระจายเลือด ขับลมชื้นในร่างกาย ฟอกเลือด แก้ตกขาวของสตรี แก้ตกเลือด แก้อาการบวมน้ำ รักษาแผลเรื้อรังเช่นกัน แก้ฝีหนอง แก้อาการฟกช้ำดำเขียว ฟกช้ำเป็นก้อน แก้หกล้ม บวมแดง ลดบวม แก้หน้าบวมและขาบวม แก้อาการปวดกระดูก นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ นำรากมาตำพอกแผล
- ทำให้เลือดเดินสะดวก ช่วยทำให้อาเจียน แก้ฝีบริเวณต่อมทอนซิล ขับลม ขับปัสสาวะ รักษาแผลเน่าเปื่อย แก้แผลงูสวัด แก้พิษงู แก้แผลงูกัด แก้งูกัด แก้ฝีหนองด้วยเช่นกัน แก้อาการฟกช้ำดำเขียว ฟกช้ำเป็นก้อน แก้หกล้ม บวมแดง แก้อาการปวดบวม แก้ปวด แก้บวมเป็นพิษ แก้เหน็บชา ช่วยทำให้เส้นเอ็นคลายตัว ช่วยบำรุงผิวและลดริ้วรอย นำลำต้นมาต้มกับน้ำดื่มรับประทาน หรือ นำลำต้นมาตำพอกแผล
- ยาสลายลม แก้บิด มูกเลือด รักษาแผลเรื้อรัง แก้งูกัด รักษากลากเกลื้อน แก้ฝีอักเสบ แก้แผลหนองเรื้อรัง แก้น้ำกัดมือ แก้ฝีประคำร้อย แก้ฝีตะมอย แก้บวม ช่วยขับลมชื้นแก้ปวดไข นำใบมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ นำใบมาตำพอกแผล
- บำรุงร่างกาย ฟอกเลือด ยาสลายลม แก้อาการปวดก่อนมีประจำเดือน ยากันเล็บถอด จมูกเล็บหรือซอกข้างเล็บอักเสบบวม แก้ปวด ปวดเอว ลดบวม แก้อาการปวดตามข้อมือข้อเท้า นำดอกมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน หรือ นำดอกมาตำพอกแผล
ถิ่นกำเนิด :
เทียนบ้านเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดียและแอฟริกา
.
