หญ้าปากควาย
ชื่อสมุนไพร : หญ้าปากควาย
ชื่อเรียกอื่นๆ : หญ้าปากกล้วย (สิงห์บุรี), หญ้าปากควาย (ภาคกลาง), หญ้าปากคอก, หญ้าสายน้ำผึ้ง และ หญ้าตีนตุ๊กแก
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Dactyloctenium aegyptium (L.) P.Beauv.
ชื่อสามัญ : Beach Wiregrass, Crowfoot Grass และ Egyptain Finger Grass
วงศ์ : GRAMINEAE
หญ้าปากควายเป็นพรรณไม้มีเขตการกระจายพันธุ์ในเขตร้อนและเขตอบอุ่นในเอเชีย และถูกนำเข้าไปปลูกในอเมริกาและแอฟริกา ซึ่งในประเทศไทยสามารถพบได้ทั่วทุกภาค โดยสามารถพบได้ตามพื้นที่ที่ถูกรบกวน ตามพื้นที่เปิดโล่ง ตามริมถนนหนทาง โดยเฉพาะในพื้นที่ที่เป็นดินทราย ที่ระดับความสูง 50-650 เมตร ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและการปักชำกิ่ง เจริญเติบโตได้ดีในสภาพดินชื้นในข้าวไร่จะขึ้นพร้อมข้าว ประโยชน์ของหญ้าปากควายนอกจากจะใช้เป็นสมุนไพรแล้ว ยังใช้เป็นอาหารสัตว์สำหรับโค กระบือ โดยเฉพาะม้าได้ด้วย จะตัดให้กินหรือปล่อยให้สัตว์แทะเล็ม คุณค่าทางโภชนาการของหญ้าปากควาย ที่มีอายุราว 45 วัน ประกอบไปด้วย โปรตีน 7.4-8.6%, ธาตุแคลเซียม 0.50-0.53%, ธาตุโพแทสเซียม 1.41-1.60%, ADF 27.6-42.2%, NDF 55.1-75.6%, DMD 55.2-59.1%, ลิกนิน 4.2% สำหรับวิธีกำจัดหญ้าปากควาย สามารถทำได้ 2 วิธี ได้แก่ การถาก ถอน ตัดให้สั้นเพื่อไม่ให้ออกดอก หรือการขุดทิ้ง ส่วนอีกวิธีก็คือการใช้สารเคมีในการกำจัด
ลักษณะสมุนไพร :
หญ้าปากควายเป็นพืชล้มลุกจำพวกหญ้ามีอายุปีเดียว ลำต้นเลื้อยทอดนอนไปตามพื้น แตกลำและรากที่ข้อแล้วตั้งตรงลำต้นกลมเป็นปล้องกลวง มีความกว้างประมาณ 5 มิลลิเมตร และมีความสูงของต้นประมาณ 15-50 เซนติเมตร ใบเป็นรูปแถบ มีความยาวประมาณ 9.5-32 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบตัด ส่วนขอบใบมีขนยาวห่าง ลักษณะของแผ่นใบเกลี้ยง มีกาบใบสั้นหรือยาวกว่าปล้อง มีความยาวประมาณ 3.2-5.5 เซนติเมตร เกลี้ยง ขอบเกลี้ยง ส่วนลิ้นใบเป็นเยื่อ มีความยาวประมาณ 1.5 มิลลิเมตร ส่วนปลายมีและมีขน ออกดอกเป็นช่อแบบกระจะ ช่อดอกแยกแขนงคล้ายรูปนิ้วมือ ออกที่ปลายกิ่ง ช่อย่อยมีประมาณ 3-5 ช่อ ยาวประมาณ 2-4 เซนติเมตร แกนช่อเป็นเหลี่ยม ช่อดอกย่อยออกเดี่ยวๆ ติดที่แกนแขนงช่อดอกด้านเดียว แบบเรียงสลับ ไร้ก้าน ร่วงหรือกาบ โดยช่อดอกย่อยมีลักษณะเป็นรูปไข่แบนด้านข้าง ส่วนดอกบนเป็นแบบสมบูรณ์เพศ กาบมีลักษณะเป็นรูปขอบขนาน เนื้อบาง และกาบล่างจะยาวประมาณ 3 มิลลิเมตร ปลายยาวคล้ายหาง มีขนขึ้นบริเวณขอบกาบ มีเส้นกาบ 3 เส้น โดยกาบบนยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร ปลายแหลม มีขนขึ้นบริเวณเส้นกลางกาบและขอบกาบ มีเส้นกาบ 1 เส้น ผลขนาดเล็ก มีลักษณะคล้ายรูปไตหรือกลม สีน้ำตาล ยาวประมาณ 1.1-1.2 มิลลิเมตร ผิวเป็นคลื่นสีน้ำตาลเข้ม ในผลหนึ่งๆ จะมีเมล็ดอยู่เป็นจำนวนมาก
ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ทั้งต้น
สรรพคุณทางยา :
- ทั้งต้น ช่วยทำให้เจริญธาตุไฟ ช่วยดับพิษร้อนในร่างกาย ยาช่วยดับพิษกาฬ แก้ไข้หวัดทุชนิด แก้พิษไข้ แก้ไข้ตรีโทษ และไข้หัวทุกชนิด ช่วยในการย่อยอาหาร ยาขับปัสสาวะ ยาแก้พิษฝี แก้อาการปวด บวม และอาการอักเสบ
วิธีการใช้ :
- ช่วยทำให้เจริญธาตุไฟ ช่วยดับพิษร้อนในร่างกาย ยาช่วยดับพิษกาฬ แก้ไข้หวัดทุชนิด แก้พิษไข้ แก้ไข้ตรีโทษ และไข้หัวทุกชนิด ช่วยในการย่อยอาหาร ยาขับปัสสาวะ ยาแก้พิษฝี นำทั้งต้นมาต้มกับน้ำดื่มรับประทาน
- แก้อาการปวด บวม และอาการอักเสบ นำทั้งต้นนำมาตำผสมกับเหล้าใช้พอกหรือทาแก้อาการปวด บวม และอาการอักเสบ
ถิ่นกำเนิด :
หญ้าปากควายเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศเม็กซิโก
.
